Abhidhan Rajendra kosha Part 3

SR No.: 016043
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1386
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 51 MB

Page 327

( ३०४ ) अभिधानराजेन्द्रः |
कम्म
i समयद्वयोनावलिकाद्वयबमं त्र दलिकंसद् अन्यत् सर्व कीणं त दपि समयद्वयोनाafa काद्विकमात्रेण कालेन यमापत्स्यति याव च नाद्यापि कीयते तावत्तिस्रः सत्यः कीर्णे तु तस्मिन् घे ते अप्यन्तर्मुदुकानं यावत्सत्यौ । एकविधबन्धे पुनः पञ्च सत्तास्थानान्यमूनि तथा अष्टाविंशतिश्चतुविशतिरेकविंशतिः एका । तत्राद्यानि त्रीणि प्राणियोपशमश्रेण्यां शेषे तु द्वे कपक
"
संज्वलनमायायाः प्रथमस्थिताया पलिका बन्ध यो युगपद्यच्छेदान्तिव्यवािसु तासु बन्ध एकविध प्रथति संज्वलनमायायास्तदानीं प्रथमस्थितिगतमावलिकामात्रं समयद्वयोनावलिकाद्विकवच सदस्ति श्रन्यत्समस्तं कीणं तदपि च तत्समयद्वयोनावलिकाद्विकमात्रेण कालेन कयमुपगमिष्यति याचश्च न कयमुपयाति तावद्र द्वे सती कीणे च तस्मिन्नेका प्रकृतिः संज्वलन होमरूपा सती (बचारि बंधोप्रे बन्धाभावे सुमपरायणाने सत्वारि सत्तास्थानानि यथार्थातिरेकविंश तिरेका च । तत्राद्यानि त्रीणि प्रागिवोपशमश्रेष्याम् एका तु संज्वलनप्रकृतिः कपकश्रेण्यां तदेवं कृता संबेधचिन्ता । संप्रत्युपसंहारमाह । दसनवपन्नरसाई, बंधोदयसंतपय डिठाणाई | भणिया मोहणिज्जे, एतो नामं परं वोच्छं ॥ २५ ॥ बन्धोदयत्प्रकृतिस्थानानि यथा दश संख्यानि प्रत्येकं संवेधद्वारेण च गणितानि इतः परमत ऊई नाम वक्ष्ये नामनो बन्धस्थानानि वक्ष्ये । तत्र प्रथमती बन्धस्थानप्ररूपणार्थमाह । सपनवीसा, उच्चीसा वीस गुणतीसा | श्री संगती समेकं बंधद्वाणाणि नामस्स ।। २६ ।। नाम्नोऽy बन्धस्थानानि तद्यथा त्रयोविंशतिःपञ्चविंशतिः षशि तिरशविंशतिरेकोनत्रिंशत् त्रिंशत् एकत्रिंशत् एका च । अमृनि तिर्वमनुष्यादिगतिप्रायेोग्यता भनेकप्रकाराणि ततस्तथैवोपदश्यन्ते । तत्र तिर्यग्गनिप्रायोग्यं बध्नतः सामान्येन पञ्च बन्धस्थानानि तद्यथा त्रयोविंशतिः पंञ्चविंशतिः पशितिरियं तिर्यगानुपूर्वी एकेातिरीहारिक तेजस कार्मणानि एमस्थानं वर्णगन्धरसस्पर्शाः अगुरुलघू उपघातनाम स्थावरनाम सूक्ष्मवादयोरेकतरमपनाम प्रत्येक साधारणयोरेकतरम स्थिरनाम भजनाम दुर्भगनाम श्रनादेयनाम अयशः कीर्तिनाम निर्माण नाम पतासां त्रयोविंशतिप्रकृतीनां समुदाय एकं बन्धस्थानम्। एतच्चापर्याप्तप्रायोग्यं बघ्नतो मिथ्यादृष्टेरव सेयम् । अत्र जङ्गाश्चत्वारः तथाहि बादरनाम्नि बध्यमाने एका त्रयोविंशतिः प्रत्येकनाना सहावाप्यते द्वितीया साधारणनाम्ना एवं सूक्ष्मनाम्यपि बभ्यमाने द्वे त्रयोविंशती सर्वसंख्यया चतस्रः । एषैव त्रयोविंशतिः परतोवाससहिता पञ्चशितिः प्रत्येकामा सदाप्यते ि तीया साधारणनाम्ना नवरमेवमभिवपनीयम् तिर्यगानुपूर्वी केन्द्रितः दारक जसकर्मणानिस्थानं वर्णादि चतुष्टयमगुरुलघू उपघातनाम पराघातनाम उच्चासनाम स्थावमामामयोरेकतरं पर्यास प्रत्येक साधारणयेोरेकतरं शुभाशुभयोरेकतरं यशःकीयोरेकत रमयशःकीित्योरेकतरं दुर्जगनामाना निर्माणमिति । एतासां पतिप्रकृतीनां समुदायः एक स्थायोग्य बनतो मिथ्या दृष्टेरवगन्तव्यम् । अत्र भङ्गा विंशतिः । तत्र बादरपर्याप्तप्रत्येकेषु यमानेषु स्नानयश की यशः कलिङ्गा
कम्म
तथाहि बादरपर्याप्रत्येक सिनेषु बध्यमानेषु यशः की स एका द्वितीयोऽस्वती ही देन पत्रममपदेनापि नसतो
स्थिरपदेन लब्धाः । एवमस्थिरपदेनापि चत्वारो लभ्यन्ते ततो जाता] भष्ट्री एवं पर्याप्तबादरेषु साधारमेषु बध्यमानेषु स्थिरा स्थिरशुभाशुभयशः कीर्तिपदैश्चत्वारः यतः साधारणेन सह यवाः कीर्तिन्धो न जवति "नो सुमतिगेण जस ” इति वचनासतस्तदाश्रिता विकल्पा न प्राप्यन्ते तदेवं सर्वसंख्यया पञ्चविंशतिबन्धेशि च पञ्चविंशतिरात पोद्योतान्यतरसदिता -
तिनंवरमेवमभिपनीया तिथंगतितिर्वानुपूकेन्द्रियजातिरौदारिकतैजसकार्मणानि हुएमसंस्थानं वर्णादिचतुष्टयमगुकलधू पराधातवासनाम श्रातपोद्योतयोरेकतरं बादरनाम पर्यातनाम प्रत्येकनाम स्थिरास्थिरयोरेकतरं शुभाशुभयेोरेकतरं गमनादेयं यशवतरे निर्माणम एतासांपातिप्रकृतीनां समुदाय के स्थान प सामान्यतरसहितं नो मियारवगन्तव्यम् । अत्र नङ्गाः षोमश ते चातपोद्योतस्थिरास्थिरशुभाशुभयशःकीर्तिपदैरवसेयाः श्रातपोद्योताच्यां च सह सूक्ष्मसाधारणबन्धो न जवति ततस्तदाश्रिता विकल्पा न प्राप्यन्ते एकेन्द्रियाणां सर्वसंख्यया भङ्गाचत्वारिंशत् तदुक्तम् "बत्तारि वीस सोस, मेगा पििदवाण नाग" हीन्द्रियायोग्यं धन्यस्थानानि श्रीणि तद्यथा पचविंशतिरेकोनशत तिर्यग्गतिरितानुपूर्वीन्द्रजातिरिकजयकर्मणानि
संस्थानं सेचाड मनीदारिकापा वर्णादिचतुष्यमगुरुत्रघूपधातनाम त्रसनाम बादरनाम अपर्याप्तकनाम प्रत्येकनाम अस्थिरमशुभदुर्भगमनादेयमयशः कीर्त्तिनिर्माणमिति एतासां पविशति समुदाय स्थानथाप कद्वीन्द्रियप्रायोग्यं बध्नतो मिथ्यादृष्टेरव सेयम् । अपर्याप्त केन सह परावर्त्तमानता पत्रबन्धमायान्तीति या अनेक एव भङ्गः न पचविशति पराघातासाप्रास्तवि हायोगतिपर्याप्तक दुःस्वरसहिता अपर्याप्तकरहिता एकोनत्रिशद्भवति नयरमेयमेव वयं तितितियेनानुपूर्वीन् यजातिरौदारिकशरीर मौदारिकाङ्गोपाङ्कं तैजसकार्मणे दुरामसंस्थानं सेवा संहननं वर्णार्दचतुष्टयम गुरुलघु पराघातमुपघातमुद्वानाम अप्रशस्तावहायोगतिः सनाम यादरनाम पर्याप्त कं प्रत्येकं स्थिरास्थिर पारेकतरं शुभाशुभ येोरेकतरं परं दुगमनादेवं यशःकरे निर्माणमिति । पतानामे कोनत्रिशत्तीनां समुदाय [प] बन्धस्थानं तपर्याप्तद्वीन्द्रियप्रायोग्यं बघ्नतो (मथ्यादृष्टेः प्रत्येतव्यम् । श्र खिरास्थिरनाभवशीपर भङ्गाः सेव एकोनत्रिंशत् उद्योतसहिता बिपि वा भ सर्व संख्यया सप्तदश एवं श्रीन्द्रियप्रायोग्यं चतुरिन्द्रियप्रायोग्यं
66
बनतो मिष्यारस्थानानि यानि नवरं श्रीन्द्रियाणां जातिरलिपनीया बहुतकं सप्तदश सर्वसंख्यया एकपञ्चाशत् । उक्तं च एगश्रहविगलि दिया गयश्न तिरहं पि" तिर्यग्गतिपञ्चेन्द्रियप्रायोग्यं बध्नतस्त्रीणिबन्धस्थानानि तद्यथा पञ्चविंशतिः एकोनविशत् शत् । तत्र पश्यविशतिद्वन्द्रियायोग्य बनत च वैदितव्या नवरं द्वीन्द्रियजातिस्थाने पञ्चेन्द्रियजातिर्वतव्या तत्र को कोरियनुपूर्वी पचेकि