Abhidhan Rajendra kosha Part 1

SR No.: 016041
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1064
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 38 MB

Page 902

/
अनिहम अनिधानराजेन्छः।
अभिहाणहेनकुसल त्रिविधमाचीर्णमभ्याहृतम् । तद्यथा-उत्कृष्ट,मध्यमं,जघन्यं च। आदिसहातो सिंहबग्घादियाण वा समीवातो जे पापति, सो तत्र यदा ऊर्धापरिष्टात् कथमपि हस्तयोगेन मुष्टिगृहीतेन वा मिहत्थो आणत्तो जं कमाइए तेणादिपहारे पावति,अंतरावा वा मरमकादिना, यदि वा स्वपत्यादिपरिवेषणार्थमोदनभृ- पुढवादीए काए विराहेज्जा,वंदिगहे तेणेहिं वा बद्धोहिमओवाजुतशाकरोटिकयोत्पादितया व्यवतिष्ठते । अत्रान्तरे च कथम- जंतो वा मारितोवा, ताहेसयणादिजणो भासति-संजयाण पा. पि साधुरागच्चति भिक्कार्थ, तस्मै च यदि करस्थं ददाति तदा | दे नेतो सावगो मारिनो त्तिा एवं उड़ाहो। तस्स वा सयणिज्जा करप्रवर्तनमात्रं जघन्यमभ्याहृतमाचीर्णम् । हस्तशतादभ्याहृतः | पदोसं गच्छेज्जा, तद्दव्वमस्स वा चोच्छेदं करेजा । सो वा पदोमुत्कृष्टम् । शेषं तु हस्तशतमध्यवर्ति मध्यमम् । तदेवमुक्तम- सं गच्छे वोच्छेदं वा करेजा, जम्हा एवमादि, तम्हा पाहमणो भ्याहृतम् । पि० धापाचा०। स्था० श्राव० व्या सूत्र०। गेराहेजा, अप्पणा गवेसेज । वितियपदेण गिदत्थाणीतं पिगेनिघून"गिहिणो अभिहम सेयं, जीश्रोण उ भिक्खुणो"| एहेज्जा ॥१५॥
गृहिणां गृहस्थानां यदन्यादृतं तद्यतेनोक्तुं श्रेयः श्रेयस्कर, न तु भिक्षूणां संबन्धीति (प्रश्नः) । अत्र तनुत्वं चास्या वाच
असिवे प्रोमोयरिए, रायढे जए व गेलो। एवं द्रष्टव्यम्-यथा गृहस्थाच्यादृतं जीवोपमर्देन भवति, यतीनां सेहे चरित्तसावय-नए य जयणा इमा तत्थ ॥२०॥ तूऊमादिदोषरहितमिति । सूत्र.१७० ३०। "अत्र प्रायः
सक्वेत्ते पादाए असतीप दुखनेसुवा,असिवगहितो वा गंतुमसस्वग्रामाभिहडे मासलहुं, परगामाभिहडे निप्पश्चवाए चउनहुँ,
मत्थो,अहवा पायनूमीए अंतरा वा असिवं प्रोमं वा, एवं रायसपश्चवाए चनगुरूं"। पं०चू० ।
मुम्बोहिगभयं वा,सयं गिलाणे वावमोवा,सेहस्स वा तत्थ साअभिहतशब्दव्याख्या
गरियं मा सीदज्जा । चरित्तदोसा वा, तत्थ अणेसणादिया जे निक्खू गाहावइकुलं पिंडवायपामयाए अणुपविटुं| दोसा,सावयभयंवा,तत्थ एवमादिकारणेहिं इमं जयणं करोति । समाणे परं तिघरंतराश्रो असणं वा पाणं वा खाइमं वा अप्पाहिति पुराणा-दि पादमत्थेण आणयह पायं । साइमं वा अभिडडं आहह दिज्जमाणं पडिगाहेश, पमिगाईतं
तेहिं च सयमाणीए, गहणं गीतेतरे जयणा ।। १ ।। बा साज्जा ॥ १४ ॥
अप्पाहणं संदेसो,पुराणस्स संदिसति । श्रादिम्गहणेणं गिही"जे भिक्खू गाहावतिकुब० असणं वा पाणं वा खाश्मं वा | ताणुब्बयसावगस्स वा,सम्मदिहिणो वा संदिसंति। पादसत्थेसाइमं वा परं तिघरंतरात्रो" इत्यादि । तिमि गिहाणि तिघि- ण आणयध,तेदि वा आणीता जदि सच्चे गीयत्था तो गेएहति, रं, तिघरमेव अंतरं तिघरंतरं । किमुक्तं नवति ?-गृहत्रयात्प- श्तरा अगीयत्था तेसु जयणं करेंति, पुप्पं पमिसेदित्ता निन्ने रत इत्यर्थः । अहवा तिम्मि दो अंतरात्परत इत्यर्थः । प्रायारा भावे तेहिं तर्हि य जदा अत्तट्ठिया तदा गेण्हंति । गृहीत्वा किंचित् असणादी अनिहडदोसेण जुत्तं आहट्ट सा. एसेव कमो णियमा, आहारे सेसए य उवकरणे। हुस्स देज्ज, जो अणामं तिघरंतरापरेणं, आइस्मे वा अणुवउत्तो गेएहति, तस्स मासबहुं। नि० चू०३ उ० (अन्ययूथिकैः
पुन्य अवरे य एए, सपज्जवा एतरे बहुगा ।। २२॥ सहाभिदृतग्रहणव्याख्या 'अएणउत्थिय' शब्दे ४६६ पृष्ठे उक्ता) जो पादे विही भणितो एसेव विधी आहारे, सेसोवगयणे य
जे भिक्ख परं अजोयणमेराम्रो सपञ्चवायांस अभिड-| दटुब्बो। सपज्जवा ते, इतरे पुण निपज्जवा, ते अप्पसस्था चमाह दिजमाणं पमिग्गाहेइ, पमिग्गाहंतं वा साइज्जइ ।११।।
उलढुगा । नि० चू० ११ उ०। श्रद्धजोयणाश्रो परो सपश्चवारण पदेण अभिहम-अनिरा- अभिहणण-अजिहनन-न० । वेदनोदीरणे, प्रश्न०१ आश्र भिमुख्ये, ह-हरणे, अभिमुखं हृतम, पानातमित्यर्थः । तं | द्वा०। पादाभ्यामाभिमुख्यन हनने, प्र०८२०७ उ० । अनिपडिगाहेति जो निक्खू, सो आणादी पावति, चनगुरुंच से मुखमागवतो हनने, भ०५ श०६०। प्राचा०। पच्चित्तं । एसो चेव प्रत्थो श्मो
अनिहणमाण-अभिघ्नत-त्रि०। पादाभ्यामनिघातं कुर्वति, "खु परमजोयणाओ, सपञ्चवायसि अभिहडाणीयं । रचलणचंचपुमेहि धरणिलं अभिहणमाणं" जं०३ बका। तं जे भिक्खू पायं, पमिच्छते आणमादीणि ॥१७॥ ।
अनिय-अभिहत-त्रि० । मानिमुख्येन हतोऽभिदतः । चरणेन कंग । श्मेहिं वा सावायो पहे
घट्टिते, " चरिदिया अभिया वत्तिया व्होसिया " भाष. सावय तेणा विहा, सव्वालजला महानदी पुन्ना ।।
४ अ०। ध० । प्राचा०। वणहत्थिदुट्ठसप्पा, पडिणीया चेव नु अवाया ॥१०॥ अभिहाण-अजिधान-न । अभिधीयते येन तदभिधानम् । नि. सीहादिया सावया। तेणा दुविहा-सरीरोवगरणे । जस्ले गाहम- चू० १ उ० । संज्ञायाम, विशे० । शब्दे, विशे० । नामनि, विगरापहि सव्वाला महाणदी वा अगाधा पुन्ना, वणइत्थी वा
शे। अर्थाभिधानप्रत्ययाश्च लोके सर्वत्र तुल्यनामधेया। विदुछो पहे।कुंर्माणसादिसप्पा वा पहे विजंति,गिहीण वा वेरिया
शेाभावे ल्युट । उच्चारणे, सूत्र० १६०१६ अाइड द्विविधदिपमिणीया संति, एवमादित्राऽवादि इमे दोसा ॥ १७ ॥
मनिधानं भवति-सतामसतां च । सतां यथा जीवादीनाम, तेणादिसु जं पावति, विराहए अंतरा काया।
असतां यथा शशविषाणादीनाम | प्रा० चू०१०। बद्धहियमारिते वा, उडाहपदोसवोच्छेदो ॥१५॥
अनिहाणनेय-अजिधानन्जेद-पुं० । वाचकध्वनिभेदे, विशे। सो निहत्थो आणतो तेणगसमीयातो जं धातादि पावति। | अजिहाणदेउकुसल-अनिधानहेतुकुशल-पुं० । अभिधानेषु
२०४
www.jainelibrary.org.