Abhidhan Rajendra kosha Part 1

SR No.: 016041
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1064
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 38 MB

Page 471

( ३०२ ) अनिधानराजेन्द्रः ।
अपायट्टिय
न्तरमेव त्यजति यथाकथञ्चिद् वा करोतीति भावः । उपा० १ श्र० । पेचा० । श्रा० । श्राच० । अवपिचित-अनवस्थितथित त्रिएकत्र स्थापिताकरवरहिने नि००१० अगाडि (न) संत्राण- अनवस्थितसंस्थानन० सतत चारप्रवृत्त्या सम्यगवस्थाने, जी० ३ प्रति० । अणवरणीयत - अनपनीतत्व-न० | कारककालवचनलिङ्गादिव्यत्ययरूपवचनदोषापेततारूपे पञ्चविंशे सत्यवचनातिशये, ०३५ स्वप्र० । रा० । श्र० ।
गवतप्पया अननत्राप्यता स्वी० अपनापि तुमर्हः शक्यो वा श्रपत्राप्यो लङ्घनीयः, न तथाऽनवत्राप्यस्तद्भावो ऽनवत्राप्यता । हीनसर्वाङ्गत्वे, उत्त० १ ० | अलजनीयाङ्गतायाम्, स्था० ८ ठा० ।
अणवतारण- अनवतारण न० । न० त० । अनुपस्थापने, ध० २ अधि० ।
T
अणवत्या अनवस्था स्त्री० । श्रव-स्था-श्रङ् । श्रवस्थितिः । न०० अवस्थाभावे तर्कदो विशेष उपपायस्य समर्थ नाय उपपादकस्यानुसरणं तर्कः, यत्र तर्फे उपपाद्योपपादकयोधान्तरित तारातर्कयानस्थादोषः। तत्र स तक न ग्राह्यः । वाच० । अनवस्था तु पुनः पुनः पदद्वयावर्तनरूपा प्रसिद्धैय इह तु अनवस्थाचक्रयोनांमकृत एवं विशेषो लभ्यते न पुनरर्थकृतः। कचिदति सामान्यविशेषवाचकमनवस्थानिवृत्तेरिति । श्रत्र हि चक्रके साध्ये अनवस्थानिवृत्तिलक्षणो हेतुरुपन्यस्तः । अतो ज्ञायते ऽनवस्थैव चक्रवत् पुनः पुनभ्रमणाच चक्रकमित्युच्यते इति । श्रने ०१ अधि० ॥ क्वचिदप्यस्थानविशेः अनायासे । किञ्चिदकार्य कुर्वन्तं दृष्ट्वाऽन्येषामपि तथाकरणे, व्य० ७ उ० । यथा किमयमेव करोति हि करिष्यामीत्येवंरूपा तर रूपं च पव' शब्दे चयते । अणवदग्ग-अनवताग्र- त्रि० । अवनतमासन्नमग्रमन्तो यस्य त तथाचिदनवनताय तदेव वर्णामिति । श्रासन्नाग्रे अवगतमपरिचिन्नमयं परिमाणं यस्य तत्तथा । अपरिचिन्नान्ते भ० १ ० १ ३० । अनवद्य पर्यन्तो यस्य सोऽयमनयद्म इति । अपर्यन्ते श्रनन्ते, सूत्र० १० २० सम० ज्ञा० । न० 1 प्रश्न० । अपर्यवसाने, सूत्र० २ श्र० ५ अ० । अपरिमिते, नि० चू० २ उ० । सूत्र० । प्रश्न० । वयक्खित्ता-अनवेक्ष्य- अव्य०। पश्चाद् नागमनवलोक्येत्य"मग वाचयाणं पति
ए" भ० 9 ० ७ उ० ।
1
देशी- प्रथम इति देशीयनोऽतवाचकः ततस्तन्निषेधादणवयमां । अनन्ते भ० १ ० १ ३० । प्रणवयमाण- अनपवदत् - त्रि० । श्रपवदन् अन्यथैव व्यवस्थि
तं वस्त्वन्यथावदनपवदन् न अपवदन् श्रनपवदत् । प्राकृतत्वादात्वाद् वा पकारलोपः । मृषावादमकुर्वति व्य०३ उ० । प्रणवरय- अनवरत त्रि० श्रव-रम-जावे क्तः । अवरतं विरामस्त नास्ति यस्य । घ० । निरन्तरे, विश्रामशून्ये च । वाचः ।
अणसण
निरन्तरे, कल्प० । सतते भ० श० ३३ उ० । पंचा० । श्राचा० | जं० | सकलकाले आ० म० वि० । अणवास-अनादित्व १० अपम्योत्तममध्यमदेषु जन्तुषु अपवादमश्लाघां करोतीत्येवं शी लोऽपवादी, नापवादी अनपवादीति । न० त० । तस्य भावस्तत्त्वम् । श्रपवादभाषणे, परापवादे हि बहुदोषः। यदाह वाचकचक्रवर्ती - " परपरिजपरिवादा-दारमोत्कर्षा बभ्यते कर्म नप्रतिय-म नेकनवक्रोमियम् ॥१॥ इति । तदेयं सकजनगोचरोऽप्य वर्णवादो न श्रेयान् किं पुनर्नृपः मात्यपुरोहितादिषु बहुजनमान्येषु नृपार्णवादात प्राणनाशादिदोषादिति ०१
1
अणवाय अनपाय - त्रि० । अपायरहिते निर्दोष, आगमवचनपरिणति--र्भवरोग सदौषधं यदनपायम्" षो० ५ विव० । अवविवया अनपेक्षता खी शिकार ०१ अधि अणवेकखमा अनपेक्षमाण- त्रि० शरीरनिरपे, “पुणेरामाणे विश्वासो अणवेषाचे" सूत्र १ श्रु० १० अ० ।
अवे (वि) वखा अनपेक्षा खा० । स्वपरविशेषाकरणे,
व्य० ३ उ० ।
असण-अनशन - न० । श्रश्यते भुज्यते इत्यनशनम् । श्रशेषाहारप्रत्याख्याने, उत्तः । एकस्मादुपवासादारज्य पाएमासिकपर्यन्ते, उत्त० ३० अ० पा० । आहारत्यागरूपे वाह्यतपोदे, स्था० ६ वा । ग० ।
-
61
से किं तं इरिए य,
। प्रणये विहे ते तं जहा काहिए य । से किं तं इत्तरिए ? । इतरिए विहे पत्ते । तं जहा- चनत्ये भत्ते, बट्ठे भत्ते, अमे भत्ते, दसमे भत्ते, 5वानसमे जते, चउद्दममे भत्ते, श्रद्धमासिए मजे, मासिए भत्ते, दोमासिए जते, तिमासिए जाते, जान बम्मा सिए जत्ते, सेत्तं इत्तरिए । से किं तं आवकहिए ।
कहिए विहे पण ते । तं जहा- पाओत्रगमेल य, जतपच्चक्खाणेण य । ० २५ श० ७ ० ।
अनशन द्विधात्वरं यावत्कधिच सत्यरं चतुर्थादिप रामासान्तमिदं तीर्थमाश्रित्येति यावत् कथिकं त्वाजन्मनावि
पापमङ्गितमरण मतपरिमेदात् । एतच प्रायो व्याख्यातमिति । स्था० ६ ० तत्रेत्वरं परिमितकालम, तत्पुश्री महावीरतीयें नमस्कारसहितादिपरमासान्तं श्रीमती र्थङ्करतीर्थे संवत्सरपर्यन्तं मध्यमतीर्थकरतीर्थे श्रौमासानू, यायाधिकं पुनराजन्मभाविनयेनेोपचिविशेषत
था यथा पादपोपगमनम इङ्गितमरणम, भक्तपरका चेति ।
प्रव० ६ द्वा० ।
इत्तरिय मरणकाला य, अणसा दुविहा जवे । इसरिया सारखा निरवर्कखड बेइज्जिया ॥ ५॥ (उत्तरियत्ति) इत्वरमेव इत्वरकं स्वल्पकालं नियतकालावधिकमित्यर्थः मरणावसानः कान्तो यस्य तन्मरणकालम् । प्राग्वन्मध्यमपदलोपी समासः । यावज्जीवमित्यर्थः । यद्वा-मरणं का
1