Page Text
________________
(१६१) अगारधम्म भनिधानराजेन्दः।
अगिलाय सुप्रातिवेशिमके स्थाने, नातिप्रकटगुप्तके ।
हस्थे च यदि चैकेन्द्रियादौ श्रयतेऽभिधीयते आईते प्रवचने अनेकनिर्गमहार-गृहस्य विनिवेशनम् ॥ ७ ॥
तां च कुर्वन् स गृहस्थोऽपि सुव्रतः सन् देवानां पुरन्दरादीनां पापभीरुकताख्याता, देशाचारप्रपासनम् ।
लोकं स्थानं गच्छेत् , कि पुनर्यो महासत्वतया पञ्चमहाव्रतधासर्वेष्वनपवादित्वं, नृपादिषु विशेषतः ॥ ८ ॥
री यतिरिति । "सेभो अगारवासो त्ति, इ भिक्खू न चित. आयोचितव्ययो वेषो, विभवाद्यनुसारतः ।
ए" उत्त०२ अ०। मातृपित्रचनं सङ्गः, सदाचारैः कृतज्ञता ॥ ६ ॥
अगारि (ण) अगारिन्-० गृहस्थे, सूत्र० १ श्रु०१४ अ० । अजीर्णेऽभोजनं काले, नुक्तिः सम्पदलोलता ।
आचाग का "अगारिणो वि समणा भवंतु, सेवंति उतेवि तह वृत्तस्थज्ञानवृक्षाही, गहितवप्रवर्तनम् ॥१०॥
पगारं" सूत्र०२ श्रु० ६ अ० । भर्तव्यतरणं दीर्घ-दृष्टिधर्मश्रुतिर्दया। अष्टबुद्धिगुणैर्योगः, पकपातो गुणेषु च ॥ ११॥
अगारिकम्प-अगारिकर्मन्-न० अगारिणां कर्माऽनुष्ठानम् । गृसदाऽननिनिवेशश्च, विशषज्ञानमन्वहम् ।
हस्थानां सावद्य प्रारम्भे, जातिमदादिके च। "णिक्षम्म से से. यथाई मतिथौ साधी, दीने च प्रतिपन्नता ॥१२॥
वइ गारिकम्म, ण पारए हो विमोयणाए" सूत्र०१०१३०) अन्योन्यानुपघातेन, त्रिवर्गस्यापि साधनम् ।
अगारियंग-अगाय्येडर-न० अगारिणां गृहस्थानामङ्गं कारणअदेशकालाचरणं, बलाबनविचारणम् ॥ १३ ॥
म् । जात्यादिके मदस्थाने, सूत्र० १ श्रु० १३ अ० । यथार्थलोकयात्रा च, परोपकृतिपाटवम् ।
अगारी-अगारी-स्त्री० गृहस्थस्त्रियाम, व्य० १००। म्हीः सौम्यता चेति जिनैः, प्रज्ञप्तो हितकारिनिः" ॥ १४ ॥ (दशनिः कुलकम् )
अगारीपमिबंध-अगारीप्रतिवन्ध-पुं०अगार्याः प्रतिवन्धोऽगारि. तत्र तयोः सामान्यविशेषरूपयोगृहस्थधर्मयोर्वतमपक्रान्तयोमध्ये प्रतिवन्धः। यत्रागा-विषये श्रात्मपरोनयसमुत्था दोषा इत्येसमान्यतो गृहिधर्म इति अमना प्रकारेण हितकारिभिःपरोपकर- वरूप गृहियोषित्प्रतिबन्धे, व्य०४०। णशीलर्जिनरहद्भिःप्राप्तः प्ररूपित इत्यनेन संबन्धः॥ध०१अधि०। अगाह-गाध-त्रि० गम्नीरे, स्था०४ ग०४०। (न्यायार्जितधनादिपदानामर्थः ‘णायज्जिय' शब्द)
अगिज्क-अग्राह्य-त्रि० हस्तादिना ग्रहीतुमशक्ये “तओ अ. अगारबंधण-अगारबन्धन-न० क०स०। पुत्रकाबधानधान्या
गिका पामत्ता, तं जहा-- समए परसे परमाणू" स्था०३ दिरूपे गृहपाशे, आचा० १ श्रु० ५ १०४ उ० ॥ “एवं समुट्ठिए
ग. १० । अनाश्लेष्ये, “ अणेगणरनुयाऽगिज्जे " औ०। जिक्खू , बोसिज्जा गारबंधणं" सूत्र०१ श्रु० ३ अ० ३ उ०।
अप्रमेये, रा०। अगारव-अगौरव- त्रिन बाध्यादिगौरववर्जिते, प्रश्न
अगएिहयन-अग्रहीतव्य-
त्रिन ग्रहीतव्योऽग्रहीतव्यः। हेये, ५ सम्ब० द्वा।
उपेक्वणीय च । उभयोरपि कार्यासाधकत्वात् । “गझो जो कअगारवास-अगारवास-पुं० गृहवासे, " अगारवासमज्के घ
जसाहगो हो" इति कार्यसाधकस्यैव ग्राह्यत्वोक्तेः "णायम्मि सित्ता" न०१५ श०१०।
गेपिहयवम्मि, अगेण्डियन्वम्मि चेव अथम्मि" उत्त०१०। इहलोग दुहावहं विऊ, परलोगे य ऽहं दुहावहं। आव०। विहंसाधम्ममेव तं, ति विजं कोऽगारमावसे ॥ १॥ अगिछ-अगृत-त्रिका न० त० अनध्युपपन्ने प्रमूर्चिते, “अगि. (इहलोग इत्यादि ) हाऽस्मिन्नेव लोके हिरण्यस्वजनादिकं | के सहफासेसु, प्रारंजेसु अणिस्सिए" सूत्र० १ श्रु० अ० पुःखमावहति. (विक ति)विद्याः जानीहि । तथाहि- "अर्था- "वहिम्मि अमुच्छिए अगिद्धे अमायउंचं पुत्राणप्पुसाए " नामर्जने पुःख-मर्जितानां च रकणे । आये दुःखं व्यये पुःखं, | अगृद्धःप्रतिबन्धाभावेन । दश०१० अ० । धिगर्थ पुखजाजनम् "॥१॥ तथाहि-"रेवापयः किसलयानि च
अगिलाइ-अग्लानि-स्त्री० अखेदे, स्था०७०भ०"अगिसल्लकीनां विन्ध्योपकएरविपिनं स्वकुलं च हित्वा । किं ताम्यसि हिप गतोऽसि वशं करिष्याः स्नेहो निबन्धनमनर्थपरम्परा
बार प्रणाजीवी, णायब्वो वीरियायारो." पंचा० १५विव०।याः" ॥१॥ परलोके च हिरण्यस्वजनादिममत्वापादितकर्मजं
गिलाणामणो मनोवाकापहिं अजज्जरमाणेत्यर्थः" नि० चू०१ उ०। पुःखं जवति, तदप्यपरं कुखमावहति, तपादानकोपादाना- अगिला-अग्लानि-स्त्री० निर्जरार्थमात्मोत्साहे, व्य०४३०1 गिला. दिति भावः। तथैतदुपार्जितमपि विध्वंसनधर्म विशरारुस्वभावं व्याख्यानार्थमाह--"निववेटुिं व कुणतो, जो कुणई एरिसा गिला गत्वरमित्यर्थः, श्त्येवं विद्वान् जानन् कः सकाऽगारवास हो । पहिलेहुवाई, चेयावमियं तु पुवुत्तं" यो नाम नृपष्टिं गृहवासमावसेतू,गृहवासं वाऽनुबनीयादिति?। उक्तंच"दाराः |
राजवेष्टिमिव कुर्वन् वैयावृत्त्यं करोति एतादृशी भवति गिला. परिजवकाराःबन्धुजनो बन्धनं विषं विषयाः। कोऽयं जनस्यमोहो?,
ग्लानिस्तस्याःप्रतिषेधोऽगिला। तयाकरणीयं वैयावृत्त्यम, किं ये रिपवस्तेषु सुहृदाशा"॥१॥ मूत्र. १ श्रु० २ अ० २२० । तदित्यत आह-प्रतिलेखोत्थापनादिकं भाण्डस्य प्रत्युपेक्षणमु. गारं पिअ आवसे नरे, अणुपुव्वं पाणेहि संजए। । पविष्टस्योत्थापनमादिशब्दात् भिक्षानयनादिपरिग्रहः, एतत्पूसमता सम्वत्थ सुव्वते, देवाणं गच्छे स लोगयं ॥१३॥ वोक्तं वैयावृत्त्यम् । व्य०१ उ० । “अगिलाएणं भत्तेणं पाणणं अगारमपि गृहमप्यावसन् गृहवासमपि कुर्वन् नरो मनप्यः विणएणं वेयावड़ियं करेइ"भ०५श ४ उ० । ( अणुपुब्वं ति ) श्रानुपा श्रवणधर्मप्रतिपत्त्यादिलक्षणया | अगिलाय-अम्लान-पुं० अग्लाने, “ कुज्जा भिक्खू गिलाप्राणिषु यथाशक्त्या सम्यग यतः संयतस्तउपमर्दानिवृत्तः, कि- णस्स, अगिलाए समाहिए" भिक्षुः साधुग्र्लानस्य वैयावृमितिः, यतः समता समभावः प्रात्मपरतुल्यता, सर्वत्र यता गृ- त्यमग्लानोऽपरिश्रान्तः कुर्य्यात, सम्यक् समाधिना ग्लानस्य
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016041 |
| Book Title | Abhidhan Rajendra kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajendrasuri |
| Publisher | Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 1064 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary |
| File Size | 38 MB |