________________
लेणकर्म]
९६९, जैन-बक्षणावली
[लेश्या
स्त्री, पशु व नपुंसक मादि के संसर्ग से रहित निर्वाष योगवृत्तिलेश्या । (त. वा. ६, ७, ११)। ३. [कर्मएकान्त स्थान में रहना तथा मन, वचन, काय, भिः] लिम्पतीति लेश्या। xxx अथवा आत्मकषाय और इन्द्रियों को वश में रखना, यह लीनता प्रवृत्तिसंश्लेषणकरी लेश्या ।xxx कषायानुरनाम का बाह्य तप है। इसे विविक्तशय्यासन के जिता काय-वाङ्मनोयोगप्रवृत्तिलेश्या। xxx नाम से भी कहा जाता है।
कषायानुविद्धा योगप्रवृत्तिर्लेश्या। (धव. पु. १. पृ. लेणकर्म-लेणं पब्वरो, तम्हि घडिदपडिमानो १४६-५०); कर्मस्कन्धरात्मानं लिम्पतीति लेश्या । लेणकम्मं । (धव. पु. ६, पृ. २४६); सिलामय- (धव. पु. १, पृ. ३८६); कम्मलेवहेदूदो जोगपव्वदेहितो अभेदेण घडिदपडिमानो लेणकम्माणि ___कसाया चेव लेस्सा । (घव. प. २,५.४३१); का णाम । (घव. पु. १३, पृ. १०); पव्वदेसु लेस्सा णाम ? जीव-कम्माणं संसिलेसणयरी, मिच्छसुक्खदजिणादिपडिमामो लेणकम्माणि णाम । तासंजम-कसाय-जोगा त्ति भणिदं होदि। (घव. (धव. पु. १३, पृ. २०२); पत्थर-कट्टएहि जाणि पु. ८, पृ. ३५६); [णोप्रागमदो भावलेस्सा] पव्वदेसु घडिदाणि रूवाणि ताणि लेणकम्माणि मिच्छत्तासंजम-कसायाणुरंजियजोगपवुत्ती कम्मपो. णाम । (घव. पु. १४, पृ. ५)।
ग्गलादाणणिमित्ता, मिच्छत्तासंजम-कसाय-जोगजलेण (लयन) नाम पबंत का है, उससे प्रभेद रूप में णिदसंसकारो ति वृत्तं होदि । (धव. पु. १६, पृ. जो प्रतिमायें रची जाती हैं, इसे लेणकर्म या लयन- ४८५)। ४. कषायोदयतो योगप्रवृत्तिरुपदर्शिता । कर्म कहते हैं।
लेश्या जीवस्य कृष्णादिः[दि-]षड्भेदा भावतोऽनलेपकर्म-कड-सक्खर-मट्टियादीणं लेवो लेप्पं, तेण धैः॥(त. श्लो. २, ६, ११); कषायानुरंजिता योगघडिदपडिमानो लेप्पकम्मं । (अव. पु. ६, पृ. २४९); प्रवृत्तिलेश्या। (त. श्लो. ४-२०; भ. प्रा. विजयो. मट्टिया-खड-सक्करादिलेवेण घडिदामो पडिमानो ४८ व ७०; मूला. वृ. १२-३; मन. घ. स्वो. टी. लेप्पकम्माणि णाम । (धव. पु. १३, पृ. ६); ७-९८% भ. प्रा. मला. ७० त. वृत्ति श्रुत. ४, मट्टिय-छुहादीहि कदपडिमानो लेप्पकम्माणि णाम । २०)। ५. योगवृत्तिर्भवेल्लेश्या कषायोदयरञ्जिता। (धव. पु. १३, पृ. २०२); लेप्पयारेहि लेविऊण भावतो द्रव्यतः कायनामोदयकृताङ्गरुक् ॥ (त. सा. जाणि णिप्पाइदाणि रूवाणि ताणि लेप्पकम्माणि २-८८)। ६. प्रवृत्तियोंगिकी लेश्या कषायोदयणाम । (धव. पु. १४, पृ. ५) ।
रञ्जिता। (पंचसं. अमित. १-२५३) । ७. जोगकट, शर्करा और मिट्टी मादि के लेप से जो प्रति- पउत्ती लेस्सा कसायउदयाणुरंजिया होई । (गो. जी. मानों की रचना की जाती है उसे लेपकर्म कहा ४६०)। ८. लिश्यते प्राणी कर्मणा यया सा लेश्या । जाता है।
(स्थाना. अभय. यू. ५१, पृ. ३१ उद्.); कृष्णादिलेपकृतमाहार-१. लेवड हस्तलेपकारि। (भ. द्रव्यसाचिव्यात् परिणामो यात्मनः । स्फटिकस्येव प्रा. विजयो. २२०)। २. लेवड हस्तलेपकारि तत्रायं लेश्याशब्दः प्रयुज्यते ।। (ध्यानश. हरि. वृ. १४ घोलादिकम् । (भ. प्रा. मूला. २२०)।
उन्.; स्थाना. अभय. व.पृ. ३१ उ.; बृहत्सं. मलय. १ जिस माहार से हाथ लिप्त होता है उसे लेप्य वृ. १६३ उद्.)। ६. कृष्ण-नील-कापोत-तेजःपद्मया लेपकृत पाहार कहा जाता है।
शुक्ल-वर्णद्रव्यसाचिव्यादात्मनस्तदनुरूप: परिणामः । लेप्याहार-देखो लेपकृतमाहार ।
(योगशा. स्वो. विव. ४-४४) । १०. लिप्यते प्रात्मा लेश्या-१. लिप्पइ अप्पीकीरइ एयाए णिययपुण्ण- कर्मणा सहानयेति लेश्या कृष्णादिद्रव्यसाचिव्यादात्मपावं च । जीवो त्ति होइ लेस्सा लेस्सागुणजाणय- नः परिणामविशेषः । (प्रज्ञाप. मलय. वृ. १७, पृ. क्खाया ॥ (प्रा. पंचसं. १-१४२; पब. पु. १, पृ. ३३०) । ११. लिश्यते श्लिश्यते जीवः कर्मणा सहा१५० उद्.; गो. जी. ४८६) । २. कषायोदयरंजि. नयेति लेश्या कृष्णादिद्रव्यसाचिव्यादात्मनः शुभाशुभता योगप्रवृत्तिलेश्या। (त. वा. २, ६, ८, पंचा. रूपः परिणामविशेषः । (हत्सं. मलय. व. १९३)। का. जय. वृ. १४०); कषायश्लेषप्रकर्षांपकर्षयुक्ता १२. मनोवाक्कायपूर्विकाः कृष्णादिद्रव्यसम्बन्धजनि
ल. १२२
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org