Page Text
________________
पुण्य]
७१२, जैन-लक्षणावली
[पुद्गल
पुद्गलपिण्डो जीवाह्लादननिमित्तः । (मूला. वृ. ५, १०-६)। ४. XXX रूपिणः पुद्गला प्रोक्ताः ॥ ६) । १०. पुण्यं शुभं कर्म । (समवा. अभय. वृ. १, (प्रशमर. २०७)। ५. सबंधयार-उज्जोरो पहा पृ. ६)। ११. पुणति शुभीकरोति, पुनाति वा छायाऽऽतवेइ वा। वन-रस-गंध-फासा पुग्गलाणं तु पवित्रीकरोत्यात्मानमिति पुण्यं शुभकर्म । (स्थाना. लक्खणं ।। (उत्तरा. २८-१२; नवत. ११) । अभय. व. १-११)। १२. सत्कर्मपुद्गलाः पुण्यं ६. पूरण-गलनधर्माणः पुद्गलाः । (प्राव. नि.
॥ (विवेकवि. ८-२५; षडद. राज. व मलय. व. ६६२; स्थाना. अभय. व. ५१ शतक. १३) । १३. पुण्यं दानादिक्रियोपार्जनीयं शुभं कर्म। दे. स्वो. वृ. ८६)। ७. मुत्ता पूण पुग्गला णेया। (स्याद्वादम. २७) । १४. पुण्यं शुभाः कर्मपुद्गलाः। (अनादिविंशतिका २)। ८. स्पर्श-रस-गन्ध-वर्ण(षड्दस. गु. वृ. ४७, पृ. १३७)। १५. पुण्यं शब्दा मूर्तस्वभावकाः । संघात-भेदनिष्पन्नाः पुद्गला शुभप्रकृतिलक्षणम् । (प्रमाल. ३०५)। १६. पूना- जिनदेशिताः ।। (श्रा. प्र. टी. ७८, उद्.)। ६. छव्विहत्यात्मानमिति पुण्यं पूयते पवित्रीक्रियते अनेनेति वा संठाणं बहुविहदेहेहि पूरदि गलदि त्ति पोग्गलो । पुण्यम् । (त. वृत्ति श्रुत. ६-३)। १७. पुण्यं कर्म (धव. पु. १, पृ. ११६); रूप-रस-गन्ध-स्पर्शवन्तः शुभं प्रोक्तं । (अध्यात्मसा. १८-६०)।
पुद्गलाः । (धव. पु. ३, पृ. २); पोग्गलदव्वस्स १ जो सन्यक्त्व, श्रुत, विरति और कषायनिग्रह इन वण्ण-गंध-रस-फासविसेसेहि परिणामो सम्भावकिरिगुणों से परिणत है उसे पुण्य कहा जाता है। या । (धव. पु. १३, पृ. ४३); रूव-रस-गंध-पास२ शुभ पुद्गल कर्म का नाम पुण्य है।
लक्खणं पोग्गलदव्वं । (धव. पु. १४, पृ. ३३); पुण्यप्रकृति-पुण्यप्रकृतयो जीवाह्लादजनकाः शुभा पूरण-गलणसहावा पोग्गला णाम। (धव. पु. १४, उच्यन्ते । (शतक. दे. स्वो. वृ. १)।
पृ. ३६)। १०. रूव-रस-गंध-पासवंतो पोग्गला। जीव को आह्लादजनक सातावेदनीय आदि शुभ (जयध. १, पृ. २८६ उद्.)। ११. वर्ण-गन्ध-रस-स्य ः प्रकृतियों को पुण्य प्रकृति कहते हैं।
पूरणं गलनं च यत् । कुर्वन्ति स्कन्धवत्तस्मात् पुद्पुत्र-१. यः उत्पन्नः पुनीते वंशंस पूत्रः । (नीति- गलाः परमाणवः ।। (ह. पु. ७-३६)। १२. वर्णवा. ५-११, पृ. ४५)। २. पूनाति पितराचारवति- गन्ध-रस-स्पर्शयोगिनः पुद्गला मताः । पूरणाद् तयाऽऽत्मानमिति पुत्रः । (उत्तरा. नि. शा. वृ. ५७)। गलनाच्चैव सम्प्राप्तान्वर्थनामकाः ।। (म. पु. २४, ३. यः पुनाति निजाचारैः पितरः पूर्वजानिति । पुत्रः १४५) । १३. पूरणाद् गलनाच्च पुद्गलाः-परस गीयते वस्तु: xxx॥ (धर्मसं. श्रा. ८-४२)। माणुप्रभृतयोऽनन्तानन्तप्रदेशस्कन्धपर्यवसानाः। (त. ४. तथा च भागुरि:---कुल पाति समुत्थो यः स्वधर्म भा. सिद्ध. वृ. ५-४); पूरण-गलनलक्षणाः पुद्गलाः प्रतिपालयेत् । पुनीते स्वकुलं पुत्रः पितृ-मातृपरायणः॥ स्कन्धीमूताः । (त. भा. सिद्ध. वृ. ८-२ व १०-६)। (नीतिवा. टी. ५-११, उद्.) ।
१४. पुद्गलास्तु रूप-रस-गन्ध-स्पर्शवन्तः अणु-स्कन्ध१ जो उत्पन्न होकर वंश को पवित्र करता है वह रूपभेदाद् द्विविधाः । (भ. प्रा. विजयो. ३६) । पुत्र कहलाता है। २ जो पिता के प्राचरण का अन- १५. जं इंदिएहिं गिझं रूव-रस-गंध-फासपरिणाम । सरण करके अपने आपको पवित्र करे उसे पुत्र तं चिय पुग्गलदव्वं अणंतगुणं जीवरासीदो। (कातिकहते हैं।
के. २०७)। १६. भेदादिम्यो निमित्तेभ्यः पूरणाद् पुदगल-१. खंधा देस-पदेसा अण त्ति वि य पोग्ग- गलनादपि । पुद्गलानां स्वमावज्ञैः कथ्यन्ते पुद्गला ला रूवी । (मूला. ५-३५)। २. रूपिणः पूदगलाः। इति ।। (त. सा. ३-५५)। १७. वर्णादिमान् (त. सू. ५-५); स्पर्श-रस-गन्ध-वर्णवन्त: पुदगलाः। नटति पुद्गल एव नान्यः । (समय. क. २-१२)। (त. सू. ५-२३); शब्द-बन्ध-सौक्षम्य-स्थौल्य-संस्थान- १८. रूप-गन्ध-रस-स्पर्श-शब्दवान् पुद्गलः स्मृतः । भेद-तमश्छायातपोद्योतवन्तश्च । (त. सू. ५-२४; अणु-स्कन्धप्रभेदेन द्विस्वभावतया स्थितः ॥ (चन्द्र. भ. प्रा. मूला. ३६२) । ३. स्पर्शः रस: गन्धः च. १८-७८) । १६. रूप-गन्ध-रस-स्पर्श-शब्दवन्तोवर्ण इत्येवंलक्षणाः पुद्गलाः भवन्ति । (त. भा. ५, ऽत्र पुद्गलाः । (अमित. श्रा. ३-३०) । २०. पूरण२३); तत्राधोगौरवधर्माणः पुद्गलाः । (त. भा. गलनस्वभावत्वात् पुद्गलः । (बृ. द्रव्यसं. टी. १५
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016022 |
| Book Title | Jain Lakshanavali Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Balchandra Shastri |
| Publisher | Veer Seva Mandir Trust |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 452 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 12 MB |