________________
अनादिपरिणाम] ५६, जैन-लक्षणावली
[अनादेयनाम णिच्चो जिणभणियो पज्जयत्थिणयो। (ल. न. च. पाढा तव्विवरीयं प्रणाढियं होइ । (प्रव. सारो. गा. २७; बृ. न. च. २००)।
१५५) । २. अनादृतं विनाऽऽदरेण सम्भ्रममन्तरेण जो नय अकृत्रिम व अनादिनिधन चन्द्र-सूर्यादिक की यत् क्रियाकर्म क्रियते तदनादतमित्युच्यते । (मला. पर्यायों को ग्रहण करे, उसे अनादि-नित्यपर्यायार्थिक वृ. ७-१०६)। ३. अनादतमतात्पर्य वन्दनायां x नय कहते हैं।
XXI (अन. ध. ८-९८)। अनादिपरिणाम-तत्रानादिर्धर्मादीनां गत्युपग्रहादिः देखो अनादृत। सामान्यापेक्षया। (स. सि. ५-४२; त. वृ. श्रुत. अनादेयनाम - १. निष्प्रभशरीरकारणमनादेय५-४२) । २. अनादिर्लोकसंस्थान-मन्दराकारादिः। नाम । (स. सि. ८-११, त. वा. ८, ११,
त. वा. ५, २२, १०); तत्रानादिधर्मादीनां गत्युप- ३७; त. श्लो. ८-११; भ. प्रा. मूला. टीका ग्रहादि। (त. वा. ५,४२, ३)। ३. तत्रानादि
र्लोकसंस्थानमन्दराकारादिः । स पुरुषप्रयत्नापेक्षत्वा- ८-११; त. वृ. श्रुत. ८-११)। २. विपरीतं (अनाद्वैस्रसिकः । (त. सुखबो. वृ. ५-२२); तत्रानादि- देयभावनिर्वतकम्) अनादेयनाम । (त. भा. ८-१२)। धर्मादीनां गत्युपग्रहादिस्वतुल्यकालसन्तानवर्ती सामा- ३. तद्विपरीतमनादेयम् । श्रावकप्र. टी. २४) । न्यरूपः । (त. सुखबो. वृ:५-४२)।
४. युक्तियुक्तमपि वचनं यदुदयान्न प्रमाणयन्ति अनादिकालीन लोक व सुमेरु पर्वत का प्राकार लोकाः, न चाभ्युत्थानाद्यर्हणमर्हस्यापि कुर्वन्ति, तदप्रादि तथा धर्म-अधर्म आदि का गति-स्थिति आदि नादेयनामेति । अथवा प्रादेयता श्रद्धेयता दर्शनादेव उपकार अनादि परिणाम कहलाता है।
यस्य भवति स च शरीरगुणो यस्य विपाकाद् अनादि-सान्त (बन्ध)-यस्त्वनादिकालात् सतत- भवति तदादेयनाम । एतद्-विपरीतमनादेयनामेति । प्रवृत्तोऽपि पुनर्बन्धव्यवच्छेदं प्राप्स्यति असावनादि- (त. हरि. व सिद्ध. वृ. ८-१२) । ५. अनादेयकर्मोसान्तः, अयं भव्यानाम् । (शतक. दे. स्वो. वृ. ५)। दयादग्राह्यवाक्यो भवति । (पंचसं. स्वो. वृ. ३-१९)। अनादि काल से प्रवृत्त होकर भविष्य में विच्छेद ६. यदुदयादनादेयत्वं निष्प्रभशरीरम्, अथवा यदुको प्राप्त होने वाले बन्ध को अनादि-सान्त बन्ध दयादनादेयवाक्यं तदनादेयं नाम। (मूला. व. १२, कहते हैं।
१९६)। ७. तव्विवरीयभावणिवत्तयकम्ममणादेयं अनादिसिद्धान्तपद-अनादिसिद्धान्तपदानि धर्मा- णाम । (धव. पु. ६, पृ. ६५); जस्स कम्मस्सुदएण स्तिरधर्मास्तिरित्येवमादीनि । अपौरुषेयत्वतोऽनादिः सोभणाणुदाणो वि जीवो ण गउरविज्जदि तमणासिद्धान्तः, स पदं स्थानं यस्य तदनादिसिद्धान्तपदम्। देज्जं णाम । (धव. पु. १३, पृ. ३६६)। ८. यदु(धव. पु. १, पृ. ७६); धम्मत्थिो अधम्मत्थियो दयाद युक्तमपि ब्रुवाणः परिहार्यवचनस्तदनादेयकालो पूडवी पाऊ तेऊ इच्चादीणि प्रणादियसिद्धंत- नाम । (प्रव. सारो. टी. गा. १२६६ शतक. मल. पदाणि । (घव. पु. ६, पृ. १३८)।
हेम. टीका ३७; कर्मस्तव गो. वृ. गा. ६-१०)। जिनका पद (स्थान) अपौरुषेय होने से अनादि ६. तद्विपरीतम् (प्रादेयविपरीतम्) अनादेयम्, परमागम है ऐसे धर्मास्तिकाय, अधर्मास्तिकाय, यदुदयवशादुपपन्नमपि ब्रुवाणो नोपादेयवचनो काल, पृथिवी, अप् और तेज आदि पद अनादि- भवति, नाप्युपक्रियमाणोऽपि जनस्तस्याभ्युत्थानादि सिद्धान्त पद कहलाते हैं।
समाचरति । (प्रज्ञापना मलय. वृत्ति २३-२६३, अनादृत-१. पादरः सम्भ्रमस्तत्करणमादृतता, सा पृ. ४७५; पञ्चसं. मलय. वृत्ति ३-८)। १०. यदुयत्र न भवति तदनादतमुच्यते । (प्राव. ह. व. दयवशात्तु उपपन्नमपि ब्रुवाणो नोपादेयवचनो भवति, मल. हेम. टि. पृ. ८७)। २. अनादृतं सम्भ्रमरहितं न च लोकोऽभ्युत्थानादि तस्य करोति तदनादेयवन्दनम् । (योगशा. स्वो. विव, ३-१३०)। नाम । (षष्ठ कर्म. मलय. वृ. ६; कर्मवि. दे. प्रादर के बिना जो बन्दनादि क्रिया-कर्म किया स्वो. टीका गा. ५०; कर्मप्र. यशो. टी. १)। जाता है उसे अनादृत कहते हैं ।
११. (पाएज्जकम्मउदए चिट्ठा जीवाण भासणं जं अनादृत दोष (अरणाढिय दोष)-पायरकरणं च। तं बहु मन्नइ लोगो) अबहुमयं इयरउदएण ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org