________________
सद्दबिन्दु
अतिविय दिस्सति। सीहो ति कालसीहो इधाधिप्पेतो। त्वा-पच्चयो तीसु साधनेसु कत्तुसाधनं इधाधिप्पेतं, न इतरद्वयं। कस्मा ति चे। अत्थयुत्तितो। सचे हि कम्म साधनवाचको सिया, तं सम्मासम्बुद्धन्ती त्यादि पदेहि सम्बन्धो न युज्जति। कस्मा ति चे। सम्मासम्बुद्धं त्यादि पदानं अवुत्तकम्मत्ता। कथं विज्ञायती ति चोदना। दिट्ठदुतिया विभत्तितो। दुतिया विभत्ति च अवुत्तो व होति, कथं विज्ञायती ति। 'कम्मनि दुतियाय क्तो' ति वचनतो, वुत्ते तु पठमा होति, अवुत्ते दुतियादयो' ति (?) वचनतो, सचे भावसाधनं सिया,तदा कम्मनि सम्बन्धनीयं न भवेय्य। सचे कम्मं नो इच्छेय्य, तदा छट्ठी कम्मं एव भवति। कत्तुसाधनं हि युत्तं होति।
अथ खो समारभे ति कत्तुवाचकेन क्रियापदेन समानाधिकरण भावतो तस्सेव विसेसन भावतो च कत्तु वाचको विजानितब्बो। ननु सामजं विसेस्यं भेदनं विसेसनं ति (?) वचनतो समारभे ति पदं विसेसनं ति । नत्वा ति हि पदस्स साधनत्तय वाचकत्ता पुब्बकालादि चतुन्नं अत्थानं वाचकत्ता सामजं जातं। समारभे ति पदस्स कत्तवत्थे येव वाचकत्ता एकन्तपरकालिकत्ता च भेदनं जातं ति। सच्चं एतं, तथा पि एवं इध न दट्ठब्बं। इमा पन समारभे ति पदं विसेस्यं, समारभे ति वुत्ते भुत्वा सयित्वा वत्वा वा यं किञ्चि सब्बकम्मं कत्वा समारभे ति अनियम होति। नत्वा ति वुत्ते पन सेसं सब्बं पुब्बक्रियं निवन्तेती ति। त्वं तेन भवियमाना क्रियाकामं विय यथा वा भूता। तथा पि अपधानं होती ति वुत्तं।
अनुमत्तं ति पदं पच्चत्तवचनं कम्मानि होति। कथं विचायती ति चे, यस्सा ति पदं ततिया विभत्तियं एव भजति। यस्सा ति येन सम्मासम्बुद्धेना ति वुत्तत्ता पठमा कम्पनि होती ति। तथा हि वुत्त:---
यदा च पठम कत्ता दुतिया कम्मं एव च।
यदा च ततिय कत्ता पठमा होति कम्पनी ति ।।(?) इध पन पच्चत्तवचनं कम्मानि येव होती ति वेदितब्बं। सेसं पन वत्तब्बं न वित्थारेम। सचे वित्थारे गन्थ गरुका भवेय्य तं सद्दसत्थन्तरे येव बहुतरं। वित्थारेत्वा इध पन न वक्खामि, तत्थिके हि गवेसेत्वा गहेतब्बा ति।
तत्थ सप्पति उच्चारीयती ति सद्दो, सद्दीयति कथीयती ति वा सद्दो, सप्पति सोतविज्ञाणारम्मणभावं आपज्जती ति वा सद्दो, उच्चारीयती ति वा सद्दो। १. कच्च.६२८;
२. न्य-नुसारेन।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org