________________
જીવન-દર્શન મોટા મોટા સાહિત્યકારો, સંગીતકારો, કવિઓ વગેરેમાંના કેટલાક ધૂમ્રપાન વિના લખી શકતા નથી, તે કેટલાક પિતાની સ્મૃતિને ચેતનવંતી રાખવા માટે ચાના પ્યાલા પર પ્યાલા ચડાવતાં નજરે પડે છે. વળી કેટલાક તે ભાંગ કે તેવી જ કેઈ નશીલી વસ્તુનું સેવન કરે ત્યારે જ તેમની કલમ ચાલે છે–ચાલતી રહે છે. પરંતુ શ્રી ધીરજલાલભાઈ તેમાં અપવાદ છે. બાલ્યકાલથી જ પોતાના જીવનને સાદું અને નિર્મલ રાખવા માટે તેઓ પ્રયત્નશીલ રહ્યા છે અને આજ સુધી કોઈ વ્યસનને સ્થાન આપ્યું નથી. આ નિર્વ્યસનિતા સાહિત્યના સાધકે માટે આદર્શરૂપ છે.
સાહિત્યકાર ભાવનાશીલ ન હોય તે તેની કૃતિઓમાં ઊર્મિ-સંવેદનનાં દર્શન થતાં નથી. ભાવનાઓ અંતરની નિર્મલતા વિના ઊઠતી નથી. નિર્મલતા માટે નિઃસ્પૃહતા, નિષ્કપટતા અને સાહજિક આત્માનુભૂતિ આવશ્યક હોય છે. આ બધી વસ્તુઓનું સાંમજસ્ય શ્રી ધીરજલાલભાઈમાં હેવાથી તેઓ સાચા અર્થમાં ભાવનાશીલ બનેલા છે.
શ્રી ધીરજલાલભાઈએ જીવનના પ્રારંભ કાલથી જ ગરીબાઈ જોઈ છે અને સાહસિક વૃત્તિને લીધે આર્થિક નુકશાને પણ વેડ્યાં છે. ખીસ્સામાં એક પણ પૈસે ન હેય, એવી સ્થિતિમાંથી પણ તેઓ પસાર થયા છે. આમ છતાં તેઓ હિંમત હાર્યા નથી કે પિતાને આત્મા ગુમાવ્યું નથી. મુસીબતે, દુઃખે, અપકાર, તિરસ્કાર વગેરેમાંથી તવાઈ તવાઈને તેઓ પહેલાના કરતાં વધુ આત્મબેલ સાથે બહાર આવ્યા છે. તેમણે હૃદયદૌર્બયને કદી સ્થાન આપ્યું નથી. આજે તેઓ કલમ પર જીવે છે અને કલમે તેમને યારી આપી છે.
શ્રી ધીરજલાલભાઈ એ કદી વિદ્યાનું અભિમાન કર્યું નથી. તેઓ સહુની સાથે વિનમ્રતાથી વાત કરે છે અને તેમનું હદય જિતી લે છે. તેમના સંબંધો ઘણું વિશાલ છે પણ તેનો ઉપયોગ તેઓ સાહિત્યપ્રચાર કે સમાજકલ્યાણ માટે જ કરે છે.
અનુભવની એરણ પર ખૂબ ઘડાયા પછી તેઓ એમ માનતા થયા છે કે કઈ કામ પૂરે વિચાર કર્યા વિના હાથ ધરવું નહિ અને જે કામ પૂરો વિચાર કર્યા પછી હાથ ધર્યું હોય, તેને કદાપિ છોડવું નહિ વિ આવે તે તેમને હસતા મેઢે સહન કરી લેવાં.
નિયમિતતા એ તેમને બહુ મોટો ગુણ છે. ઊઠવામાં, ખાવા-પીવામાં, બહાર જવાનું આવવામાં, વ્યાપાર-ધંધામાં, તેમજ અન્ય સર્વ કાર્યો તેમાં નિયમિતપણે કરે છે અને. તેથીજ પ્રગતિના પંથે પ્રયાણ કરતા રહ્યા છે. તેઓ નિયત સમયે પૂજામાં બેસે છે અને નિયત સમયે તેની પૂર્ણાહુતિ કરે છે. અનુષ્ઠાને વગેરેમાં પણ આ જ પરિસ્થિતિ હેય
