________________
આજીવન સાધક પુ. ધીરજલાલ
૧૬૩
જોયા, એવી શ`કા વ્યક્ત કરતાં સ્વામીજીએ એમને ગમે તે પૃષ્ઠોમાંથી પ્રશ્ન પૂછવાનું સૂચવ્યું. અધ્યાપકે કેટલાંક વાકયેાના ઉલ્લેખ કર્યાં ત્યારે સ્વામીજીએ એ કયાં પાનાં ઉપર છે, તે જણાવ્યુ. એ જ પ્રમાણે અમુક પાના ઉપર શુ' છે, તેના પણ સ્વામીજીએ સચાટ ઉત્તર આપ્યા. આ સિદ્ધિ શાને આભારી છે ? એવા પ્રશ્નોના જવાબ આપતાં સ્વામીજીએ બ્રહ્મચય ના ઉલ્લેખ કર્યાં. અલબત્ત અહી બ્રહ્મચર્ય થી ચેાગની ચરમ સ્થિતિ અભિપ્રેત હતી. શ્રી ધીરજલાલભાઈની આ સાધનામાં કર્યાં મહત્વનાં તત્ત્વાએ ભાગ ભજવ્યેા છે ? એની વાત એમણે પાતેજ હવે સામાન્ય લેકને પ્રેરણા મળે એ રીતે કહેવી જોઇએ, એવુ' મને લાંખા વખતથી લાગ્યા કરે છે.
શ્રી ધીરજલાલભાઈ સાથે પ્રત્યક્ષ પરિચય વિદ્યાવિહારમાં હ· આવ્યા ત્યાર પછી થયે. પરંતુ એ પહેલાં એમની સાહિત્યપ્રવૃત્તિ તેમજ શેઠ ચી. ન. છાત્રાલયની એમની કામગીરીથી હુ ઠીક ઠીક માહિતગાર હતા અને એક ધ્યેયનિષ્ઠ અવિશ્રાન્ત કા'કર્તા તરીકે મારા મનમાં એમની એક સુરેખ આકૃતિ અંકાઈ ગઈ હતી. એ જમાના ગાંધીજીની પ્રેરણા હેઠળના પ્રચંડ રાષ્ટ્રીય ઉત્થાનના હતા. એમાં કેળવણીનાં નવાં મૂલ્યે આકાર લઈ રહ્યાં હતાં. એ બધાંને પોતાના જીવનમાં અને છાત્રોના વ્યવહાર તેમજ વિકાસમાં વણી લેવા શ્રી ધીરજલાલભાઈ દિવસ-રાત મથતા હતા, એના એક બાહ્ય ઇંગિત તરીકે વિદ્યાથી એના લાંબા પગપાળા પ્રવાસ, એ દ્વારા એમનામાં કેળવાતુ. ખડતલપણું, ટાઢ, તાપ અને કુદરતની મુશ્કેલીઓને હસતે મુખે ઝીલવાની તમન્નાના ઉલ્લેખ કરવા જેવા છે. એ અધુ વિદ્યાર્થીઓમાં વિકસાવવામાં શ્રી ધીરજલાલભાઈને ફાળે નોંધપાત્ર હતા, એવુ તે વખતે હું સાંભળતા અને પાછળથી જયારે મને વિગતા જાણુવા મળી, ત્યારે મને લાગ્યું કે વિદ્યાવિહારના ઘડતર ને ચણતરમાં શ્રી ધીરજલાલભાઈ જેવા છાત્રાલયના • અનેક અંતેવાસીઓના ઘણા મેાટો હિસ્સો છે.
વર્ષોથી શ્રી ધીરજલાલભાઇ મુંબઈવાસી અન્યા છે, પર`તુ ખખરદારે ગુજરાત માટે ગાયું છે તેમ “ શેઠ ચી. ન. છાત્રાલયના છાત્ર જ્યાં વસતા હૈાય ત્યાં ચી. ન. છાત્રાલય જ છે.” એવી પ્રતીતિ તેએ સતત કરાવતા રહ્યા છે. મુખઈમાં પેાતાના સાથીઓ સાથે મળી, ‘શ્રી મુંબઈ ચીમન છાત્રમ`ડળ' જેવી એક પ્રાણવાન સંસ્થાનું સર્જન કરવામાં એ અગ્રણી રહ્યા છે. એ સંસ્થા દ્વારા જીયનનાં વિવિધ ક્ષેત્રમાં પડેલા ભાઈ એ અને તેમના કુટુંબીઓ વચ્ચે જે આત્મીયતાનેા સંબંધ ખંધાયા છે, તે પૂ. બાપાજી સ્વસ્થ શેઠ ચીમનલાલ નગીનદાસનું કુટુબ કેટલ' વિશાળ છે, કેટલું' પ્રાણવાન છે, તેની એક આહ્લાદક પ્રતીતિ કરાવે છે. આનુ એક સુભગ દર્શીન પૂ. ખાપાજીની જન્મશતાબ્દી પ્રસગે થયુ. એ વખતે કેવળ છાત્રાલયના છાત્રોના મુંબઇ અને અમદાવાદના સુધાએ ભેગા મળી રૂા. ૧,૧૧,૧૧૧ ના ગૌરવવંતા ફાળા એકઠા કર્યાં અને એ નિમિત્તે ઋષિઋણ અદા કરવાને એક ઉમદા આદ લેાકેા સમક્ષ મૂકયા. એમાં શ્રી ધીરજલાલ