________________
જીવન-પરિચય
આ સંયોગોમાં નાગણ છંછેડાઈને દંશ માર્યા વિના રહે નહિ, પણ કેણ જાણે કેમ! તે એમની ઉપેક્ષા કરીને પાછી ઓરડીમાં દાખલ થવા લાગી. આમ તે અંદર જાય અને શ્રી ધીરજલાલભાઈ તેને પાછી ખેંચે. એવું ડીવાર બન્યું હશે, ત્યાં તેમના પિતાશ્રી બહારથી આવ્યા અને દશ્ય જોઈ ડઘાઈ ગયા. શું કરવું? તે સૂઝે નહિ. એવામાં તેમના માતુશ્રી ઓરડામાંથી બહાર નીકળ્યા. તેમણે કહ્યું : “જ્યાં કરે નાગણની પૂંછડી છોડી દે કે તરત જ તેને ઉચકીને લઈ લે. તેમના પિતાશ્રીએ એ પ્રકારની હિમ્મત કરી અને તેમને ઉઠાવી લીધા. માતા-પિતા બંનેએ તેમને છાતી સરસા ચાંપ્યા અને ખૂબ વહાલ કર્યું. પછી અન્ય માણસની સહાય મેળવી એ નાગણને પકડી લીધી અને ગામ બહાર દૂર મૂકી આવ્યા.
બીજા દિવસે ત્યાં બે નેહીઓ આવ્યા, તેમણે આ ઘટના જાણીને કહ્યું: “જેમના માથે નાગ ફેણ ધરે અથવા જે નાગ સાથે રમે, તે આગળ જતાં ઘણે પરાક્રમી થાય અને દેશમાં તેને ડકે વાગે. માતા-પિતાએ કહ્યું: “એ તે બને તે ખરું, પણ અત્યારે તેને જીવ બચે છે, તેથી અમારા આનંદને પાર નથી.”
આ ઘટના પછી થોડાજ વખતે તેમના માતુશ્રી તેમને સાથે લઈને પિતાના પિયર વઢવાણ શહેર પગે ચાલીને જઈ રહ્યા હતા. રસ્તામાં તેઓ એમને એક બાજુએ બેસાડીને
ડે દૂર લઘુશંકા કરવા બેઠા. ત્યાં તે શ્રી ધીરજલાલભાઈને ચપલ જીવડે ચાલતો ચાલતો થોડે દૂર કૂ હતું ત્યાં જઈ પહોંચે, માતા તે જોઈ દેડતા આવ્યા, ત્યાં તે તેમણે કૂવામાં શું છે? એ જોવાની જિજ્ઞાસાથી મસ્તક નમાવ્યું અને તેઓ અંદર સરકી ગયા, પણ માતાએ તેમને એક હાથે પકડી લીધા. આ બધું ક્ષણવારમાં ની ગયું. હવે આ રીતે વધારે વખત માતાથી ઊભા રહી શકાય એવું ન હતું, કારણ કે તેમનું શરીર કાંઠા પર તોળાઈ રહ્યું હતું અને ધ્રુજતું હતું. એવામાં કઈ વટેમાર્ગુ ત્યાં આવી પહોંચ્યો અને તેણે આ મા-દીકરાને બચાવી લીધા. આ પ્રસંગનું વર્ણન કરતાં તેમના માતુશ્રીએ જણાવ્યું હતું કે “મેં તો આશા છેડી દીધી હતી, પણ મનમાં ભગવાનનું સ્મરણ ચાલુ હતું, એટલે આ રીતે અણિના સમયે અણધારી મદદ મળી એમ માનું છું.'
શ્રી ધીરજલાલભાઈએ સમવયસ્ક મિત્રો સાથે ખેલતાં કૂદતાં પાંચ વર્ષ પૂરાં કર્યા, ત્યારે તેમને નિશાળે બેસાડવામાં આવ્યા. ત્યાં થોડા વખતમાં આંક તથા કકે બારાખડી શીખી ગયા અને વિદ્યાભ્યાસમાં પ્રગતિ થવા લાગી. શિક્ષકને તેમના પ્રત્યે પ્રેમ પ્રકો અને તેમના પર ખાસ ધ્યાન આપવા લાગ્યા. એમ કરતાં તેઓ આઠમા વર્ષમાં આવ્યા અને ત્રીજા ધેરણમાં આવ્યા કે એક દુર્ઘટના બની.