________________
મહાવીર દેવની સમદષ્ટિ. તાપસ થયો. ત્યાં પણ કોધની વિશેષતાથી આશ્રમમાંથી કુલફળ લઈ જતા રાજકુમારને મારવા દોડયે ત્યાં કુવામાં પડયે. મરણ પામી આ સર્પપણે ઉપો . અહો ! હજી પણ ધન્ય ભાગ્ય છું કે મારા ઉદ્ધાર માટે આ કરૂણાસાગરે દયા લાવી અનેક કષ્ટ સહન કરી મને પ્રતિબોધ પમાડશે, પણ હવે આવાતિયચના ભાવમાં હું શું કરી શકું? મારે ઉદ્ધાર કેમ થશે?” આમ વિચાર કરતા સપના અધ્યવસાયને મહાવીરદેવે પિતાના જ્ઞાનથી જાણી લીધા અને તેને જણાવ્યું કે “હે ચંડશિક સર્પ ! હવે વધારે પશ્ચાત્તાપ કરી હતબળ ન થા. હું તને ઉપાય બતાવું છું. તારું આયુષ્ય હવે અલ્પ છે. તે અનશન કર. (આહારનો ત્યાગ કર.) આ બિલમાં તારી દષ્ટિ રાખી પંચપરમેષ્ટિ નમસ્કારમંત્રનું સ્મરણ કર, સર્વ જીવોની પાસે અતઃકરણથી માફી માગ કે મારા કરેલા અપરાધને તમે માફ કરે. મારી અજ્ઞાન દશાથી જ મે તમને દુઃખ આપ્યું છે. હવે અત્યારથી હું કઈ જીવોને દુ:ખ નહિ આપું. તેમજ ફોધને ત્યાગ કર. તને ગમે તેવી આફત આવી પડે તેપણું બીલકુલ કોધ ન કરીશ. કોધનાં ફળો તે પોતે અનુભવ્યાં છે.” આ પ્રમાણે પ્રભુની કહેલી શિક્ષા માન્ય કરી તે સર્પ બિલમાં સુખ રાખી ત્યાં જ રહ્યો શ્રમણ ભગવાન પણ તેના પરિણામની દઢતા રખાવવા માટે થોડો વખત તેની સહાય અર્થે ત્યાં જ રહ્યા. સર્પ પણ પંદર દિવસ અવશેષ આયુષ્ય પૂર્ણ કરી સહસાર નામના આઠમા દેવલોકે દેવપણે ઉત્પન્ન થયે. અમુક વખત પછી ઈ આવીને વીર પ્રભુના ચરણમાં નમસ્કાર કરી સ્તુતિ કરી. આ બેઉ પ્રસંગમાં તે વીરપુરૂષને સમભાવજ રહ્યો હતો. “સહેજસાજના અપમાનમાં કે માનમાં આ દુનિયાના પામરજીને હર્ષ કે શોક થઈ આવે છે, તેવું આ મહાપુરૂષનું જીવન નહતું આથી પણ અધિક પ્રસંગમાં પણ તે મહાશયે સમભાવજ રાખ્યો હતો, અને તેથી જ પરિપૂર્ણ જ્ઞાન મેળવી મોક્ષપદને પ્રાપ્ત થયા છે.” એ તેમના અતિશાયી ગુણને શાસ્ત્રકાર યાદ કરીને ગ્રથની આદિમા મસ્કાર કરે છે.