________________
કર
- -
-
-
-
-
-
- -
-
દશમ પ્રકાશ, થઈ શકે તેવી, સર્વજ્ઞની આજ્ઞાને આગળ કરી, તત્વથી (અર્થોનુ) ચિંતન કરવું તે આજ્ઞા ધ્યાન કહેવાય છે. ૮
सर्वज्ञवचनं सूक्ष्म हन्यते यन्न हेतुभिः ।
तदाज्ञारूपमादेयं न मृषाभाषिणो जिनाः ॥९॥ સર્વ કહેલું સૂક્ષ્મ વચન પણું હતું કે યુક્તિએ કરી ખંડિત થતું નથી, તે સર્વજ્ઞનું વચન આજ્ઞારૂપે સ્વીકારવું, કેમકે જિનેશ્વરે અસત્ય બોલતા નથી. તે આજ્ઞારૂપ ધ્યાન કહેવાય છે. ૯
વિવેચન–આત (પ્રમાણિક) પુરુષોનાં વચને, તે આજ્ઞા કહે વાય છે. તે આજ્ઞા આગમ અને હેતુવાદ એમ બે પ્રકારની છે. - બ્દોથી પદાર્થોનું અગીકાર કરવાપણું તે આગમ, અને પ્રમાણાતની સરખામણથી યા મદદથી પદાર્થોની સત્યતા સ્વીકારવી તે હેતુવાદ કહેવાય છે. આ બેઉ નિર્દોષ હેવાથી પ્રમાણું મનાય છેકેમકે જેનું કારણ અને પરિણામ નિર્દોષ હોય તે પ્રમાણ મનાય છે. અર્થાત તેજ પ્રમાણનું લક્ષણ છે. દેષ, રાગ, દ્વેષ, મેહ અને અજ્ઞાન તે અહંતમાં સંભવતાં જ નથી. માટે આવા નિર્દોષ પુરૂષથી પેદા થએલ આગમજ પ્રમાણ હોઈ શકે છે. આ આગમ અંગ ઉપાંગ અને પ્રકરણાદિ જળથી ભરેલ સમુદ્ર જેવું છે તેમજ અનેક અતિશાચિક જ્ઞાનેથી ભરપૂર છે. દુર ભવ્યને મળવું દુર્લભ છે, પણ તેજ ઉત્તમ જીવાને માટે તે સુલભ છે. પદાર્થોના દ્રવ્ય, ગુણ, પર્યાય, નિત્ય, અનિત્ય, સ્વસ્વરૂપ, પરસ્વરૂપ, સ૬, અસદુ, એ આદિને સ્થિર ચિત્ત કરી વિચાર કરે તે આજ્ઞાવિચય ધ્યાન કહેવાય છે. તે
અપાયથાનનું સ્વરૂપ रागद्वेषकषायाधैर्जायमानान् विचिंतयेत् ॥ * ત્રાપસ્તાયરિયાનગષ્ય ૨૦ |
જે ધ્યાનમાં રાગ દ્વેષ અને કેધાદિ વિષયેથી ઉત્પન્ન થતાં , કષ્ટોનું ચિતન કરવું, તે અપાયવિચય નામનુ ધ્યાન કહેવાય છે. ૧૦
આ ધ્યાનનું કે વિચારનું ફળ શું? “ ऐहिकामुमिकापायपरिहारपरायणः ॥ ततः प्रतिनिवर्तेत समंतात्पापकर्मणा ॥११॥
