________________
યોગશાસ
(૯)
અર્થ:– ભલે ચપલ સ્વભાવવાળી લક્ષ્મી જતી રહે, ભલે વિવેક આદિ ગુણે ચાલ્યા જાય, અને પ્રયાણ કરવાને તત્પર એવા પ્રાણ પણ જાય, પણ મનુષ્યનુ સર્વ કદાપી ન નાશ પામશો.
પછી અને હનુમાનને છતી સત્ત્વના પ્રભાવે કનક મેળવ્યું હતું તે દષ્ટાંત આપ્યું, અને કહ્યું કે સત્વ એકલે હોય, અને શીયળ ન હોય તે તે નકામુ. પછી શીયલનું દાત કલિકાલમાં થયેલ સંગ્રામ સોની કે જેણે રત વગર આ ફળવાળો કર્યો હતો તે કહ્યું. આથી કુમારપાળે ત્યાં જ પરનારીના ત્યાગને નિયમ ગુરૂપાસેથી લીધે. પછી હમેશ ઉપદેશામૃતનું પાન કરવા કુમારપાળ ઉપાશ્રયે આવતો, અને કેટલાક દિવસ જયસિંહની સેવામાં રહી દધિસ્થળમા ગયે.
સિદ્ધરાજની પુત્રની ઈચ્છા અને હેમસુરિ. સિદ્ધરાજને રાજ કરતાં કરતા વૃદ્ધાવસ્થા આવી, દેવ દેવીઓની ઘણી માનતાઓ કરી, પણ પુત્ર થયો નહિ. આખરે તેણે હેમસૂરિ સાથે શત્રુજય, ગિરનાર વિગેરે તીર્થની યાત્રા કરી, અને સુરિને પૂછયું કે મારે હવે પુત્ર થશે કે નહિસરિએ ત્રણ ઉપવાસ કરીને અંબાદેવીને આરાધી. તેણે આવી ના કહી, તેથી સૂરિએ કહ્યું “ તમને પુત્ર થશે નહિ, તમારૂ રાજ્ય કમારપાળને મળશે” “પછી રાજાએ બીજા ૫ડિત જોશીને બોલાવ્યા: તેમણે પણ તેવુજ કહ્યું આથી રાજાને ખેદ થયા અને કુમારપાળને મરાવી નાખવાથી મેશ્વરની કૃપાથી પુત્રની પ્રાપ્તિ થશે, એવી ખોટી ક૫ના કરી કુમારપાળને મારવા છૂપા મારા સિદ્ધરાજે મોકલ્યા. અને લડાઇ કરી ત્રિભુવનપાળ (કમારપાળના પિતા)ને મારી નંખાવ્યો, જ્યારે કમારપાળતુ પૂય પ્રબળ હોવાથી તેને કઈ ન થયું, અને સર્વ ઉપાયો મિથ્યા થયા. કુમારપાળને સકટો ઘણું પડયાં, પણ આખરે તેને સિદ્ધરાજની ગાદી મળી.
• • કુમારપાળનાં સકટ અને હેમચંદ્રાચાર્ય
• કુમારપાળ પ્રથમ પિતાના બનેવી કૃષ્ણદેવને ત્યાં પાટણમાં રહેશે, પણ સિદ્ધરાજના માણસોની નજર ચુકાવવી એ મહા મુશ્કેલ વાત હતી. તેણે ચોગીનો વેષ લીધે, તેમા ૫ણ ૫કડાયો. ત્યાંથી નાશી એક ગામથી બીજે ગામ કરવા લાગ્યો. તેના સર્વ વિતકા તથા સંકે અહીં પ્રસ્તુત હોવાથી લખ્યા નથી. પણ તેમાં એક કે જેમાંથી આપણું ચરિત્રના કુમારપાળને બચાવેલ છે તેની નોંધ લઈએ .