Page Text
________________
સંસાર ભાવનાનું સ્વરૂપ,
રે,
બાલ્યાવસ્થા વિછાના શુકર સરખી, ચાવનાવસ્થા મદન પરાધીન ગર્દભ સરખી, અને વૃદ્ધાવસ્થા જરત બળદ સરખી, મનુ ગુજારે છે. પણ ધર્મ સિવાય પુરૂષ પુરૂષ થઈ શકતો નથી.
બાલ્યાવસ્થા માતાનું મુખ જોવામાં, યુવાવસ્થા સ્ત્રીનું મુખ જેવામાં અને વૃદ્ધાવસ્થા પુત્ર મુખ જોવામાં મૂર્ણ મનુષ્ય કાઢે છે પણ અંતર્મુખ થઈ શકતો નથી એજ શોચનીય છે.
સેવા, કર્ષણ, વાણિજ્ય, અને પાશુપાવ્યાદિ કર્મ કરવે કરી ધનની આશામાં વિફળ થયેલા મનુષ્ય પોતાનું જીવન નિરર્થક કરે છે. જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્રના ભાજન તુલ્ય મનુષ્યજન્મમાં પાપી પુરૂ પાપ તુલ્ય મદિર ભરે છે. સ્વર્ગ, મોક્ષની પ્રાપ્તિના કારણ રૂપ મનુષ્ય જન્મ પામીને નરકની પ્રાપ્તિ રૂપ કર્મ કરવે કરી મનુષ્ય જન્મ ફિગટ હારે છે એ મહાન અોસની વાત છે.
શે, આમ,વિષાદ, ઈર્ષ્યા, અને દીનતાદિથી હતબુદ્ધિવાળા દેને, દેવલોકને વિષે પણ દુખનું સામ્રાજ્ય અનુભવાય છે. પરજન્મના જીવિત તુલ્ય અપર દેવોની મહાન દ્ધિને જોઈને સ્વલ્પ ત્રિદ્ધિવાળા દેવ શેર કરે છે અરે! પૂર્વે કાંઈ વિશેષ સુકૃત અમે ન કર્યું તેથી અહી આભિગિક (ચાકર) દેવપણું અમે પામ્યા. વિશેષ લક્ષ્મીવાન દેને જોઈ હલકી અદ્ધિવાળા દેવે આ પ્રમાણે વિષાદ કરે છે. બીજા મહર્તિક દેવની પી, વિમાન, રત્ન, અને ઉપવનાદિક સંપદા જોઈ ઈર્ષ્યા અનળથી રાત્રિ દિવસ દેવો બન્યા. કરે છે. પુણ્યથી મળેલા દેવલોકમાં પણ કામ, ક્રોધ, અને ભયાતુર દેવ ત્યાં પણ સુખ અનુભવી શકતા નથી. ચ્યવન (મરણ) સમય નજીક આવતાં અમ્લાન માળા ગ્લાનિ પામે છે, કલ્પવૃક્ષો ચાલતાં દેખાય છે, નિદ્રા આવે છે, રેગ વિના શરીરની સધિઓ ત્રુટે છે, દીનતા થાય છે, અને જ્ઞાનદષ્ટિથી આગામી કાળમાં ગર્ભવાસમાં અનુભવવામાં આવનાર દુઃખોને જોઈ ત્રાસ પામે છે. આમ ચાર ગતિમાંથી કોઈ પણ ગતિમાં સુખને લેશ માત્ર નથી. પણ કેવળ શારીરિક યા માનસિક દુઃખેથી ભરપૂર આ સંસાર છે એમ જાણું નિર્મતત્વ થવા માટે પ્રયત્નપૂર્વક આ ભવભાવનાને વારવાર સ્મરણમાં રાખવી.
| SR No. | 011634 |
| Book Title | Yogshastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kesharvijay |
| Publisher | Vijaykamal Keshar Granthmala Khambhat |
| Publication Year | 1924 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |