________________
-
-
-
-
-
-
ક
ઇદ્વિજયને ઉપદેશ અને ઉપાય
૧૯૯ ચેષિત છે. જેનાથી હાથ, પગ, અને ઇદ્રિના છેદને મનુષ્ય પામે છે, તે ઈદ્વિને નમસ્કાર કરવા જેવું છે, અર્થાત્ તેને દૂરથી ત્યાગ કરવો જોઈએ. પોતે ઈદ્રિથી જીતાયેલે છે છતાં જે તેના સંબંધમાં બીજાને ઉપદેશ આપે છે, તેને જોઈને વિવેકી પુરૂષ હાથથી મુખ બંધ કરીને હસે છે, અર્થાત તેની અજ્ઞાનતાને અથવા પરોપદેશ કુશળતાને ધિક્કારે છે.
ઈદ્રિયજયને ઉપદેશ અને ઉપાય. तदिद्रियजयं कुर्यान्मनःशुद्धया महामतिः । यां विना यमनियमैः कायक्लेशो वृथा नृणां ॥३४॥
માટે બુદ્ધિમાન મનુષ્યોએ મનની શુદ્ધિ કરવે કરી ઇન્દ્રિઓને વિજય કરે. મનની શુદ્ધિ સિવાય મનુષ્યને ચમ નિયમોવડે કરી ફેગટ કાય કલેશ થાય છે. ૩૪.
મનને વિજયન કરવાથી થતા ગેરફાયદા, મનાલન ગ્રાનપરે નિરાશા अपातयति संसारावर्तगर्ते जगत्रयीं ॥ ३५ ॥ सप्यमानांस्तपो मुक्तौ गंतुकामान् शरीरिणः। वात्येव तरलं चेतः क्षिपत्यन्यत्र कुत्रचित् ॥ ३६ ॥ अनिरुद्धमनस्कः सन् योगश्रद्धांदधाति यः। पद्भयां जिगमिषुग्राम स पंगुरिव हस्यते ।। ३७ ॥ मनोरोधे निरुध्यते कर्माण्यपि समंततः।
अनिरुद्धमनस्कस्य प्रसरंति हि तान्यपि ॥ ३८॥ નિઃશંક અને નિરંકુશપણે ભમતે આ મનરૂપી રાક્ષસ આવર્તવાળી સંસારરૂપ ખાડમાં ત્રણ જગતનાજીને પાડે છે. વળી ક્ષે જવાની ઈચ્છાથી કઠોર તપસ્યાવાળા મનુષ્યોને આ ચપળ મન વાયરાની માફક કોઈ જુદે ઠેકાણે રેકી દે છે, માટે મનને શક્યા કે સ્વાધીન કર્યા સિવાય જે માણસ ભેગી થવાનો નિશ્ચય રાખે છે તે જેમ પાંગળે માણસ પગવડે ગ્રામાન્તર જવાની ઈચછા રાખતા હાંસી પાત્ર બને છે, તેમ તે જગતજીને હાંસીપાત્ર થાય છે. મનને
