________________
તૃતીય પ્રકાશ.
વિવેચન—આઠમ, ચોદશ, પૂર્ણિમા અને અમાવાસ્યા; આ ચાર પર્યો કહેવાય છે. ચારે પર્વોમાં પોષધ કરવાનુ કહ્યુ છે. તેના આશય એવા સમજાય છે કે ગૃહસ્થા નિરંતર સસારિક કાગ્રંથી ફારગત થઈ શકતા નથી, એટલે ઓછામાં આછા એક મહિનામાં ચાર પૌષધ તા કરવા જોઇએ. પણ કઇ વિશેષ ધમાભિલાષી ચારથી પણ વધારે પૌષધ કરે તે કાંઇ અડચણુ જેવું નથી, ખર્ક વિશેષ ફાયદાજનક છે. તથા જેનાથી ચાર પણ ન અની શકે તેણે જેટલા અને તેટલા પણ કરવા જોઇએ. પૌષધ એ પ્રકારના છે. દેશથી અને સર્વથી. આહારના સર્વથા ત્યાગ, વ્યાપારના સર્વથા ત્યાગ, બ્રહ્મચર્ય સર્વથા પાળવું અને શરીર સત્કાર બીલકુલ ન'કરવા, એ સર્વાંથી પાષધ કહેવાય છે. અને જેમાં પૂર્વોક્ત ચારે વસ્તુના ચાડા ઘણેા નિયમ કરવામાં આવે છે, તે દેશ પાષધ કહેવાય છે.
ર
આહારને મુકીને બાકીના ત્રણ પ્રકારના સર્વથા ત્યાગ કરનારને સામાયિક ચરવું જરૂરનું છે અને તે ત્રણ સાથે આહારના ત્યાગ દેશથી કે સથી અન્ને પ્રકારે થઇ શકે છે.
દેશથી ચારે પ્રકારના ત્યાગ કરનારને આખા દિવસ માટે સામાયિક ચરવાનું નથી પણ જ્યારે મા ત્યાગ કરે ત્યારે ચરી શકાય છે, આ પાષધ ચાર પ્રહરના કે આઠ પ્રહરના થઇ શકે છે.
પૈષધ વ્રતકરનારની પ્રશંસા
गृहिणोपि हि धन्यास्ते पुण्यं ये पौषधव्रतम् । दुःपालं पालयन्त्येव यथा स चुलनीपिता ॥ ८६ ॥ તે ગૃહસ્થીઓને પણ ધન્ય છે કે જે ચુલનીપિતાની માફક (ઉપસર્ગ પ્રસ ગમાં) દુઃખે પાળી શકાય તેવા પવિત્ર પાષષ વ્રતને પાળે છે. ૮૬.
વિવેચન—પૂર્વે જ્યારે શ્રીમાન્ મહાવીર દેવ આ પૃથ્વી તલપુર વિચરતા હતા ત્યારે વાણારસી નગરીમાં ચુલનીપિતા નામને ગૃહપતિ એક ધનાઢય હતા તેને શ્યામા નામની સદ્ગુણુશાળી સ્ત્રી હતી અને ચાવીસ કરોડ સેાના મહેાર તથા આઠ ગેકુળના તે માલિક હતા એક વખત તે વાણીરસી નગરીના કાક ઉદ્યાનમાં ભગવાન મહાવીર દેવ પાર્યા હતા. તેમની પાસે ધર્મ શ્રવણુ કરી ચુલની
