________________
-
-
હિંસાના ઉપદેશક શાસ્ત્રકાર પર આક્ષેપ. ૧૦૫ તેમના શાસ્ત્રોમાં આ પ્રમાણે હિંસા કરવાનું કહ્યું છે.
यज्ञार्थं पशवः सृष्टाः स्वयमेव स्वयंभुवा । यज्ञोऽस्य भूत्यै सर्वस्य तस्मायज्ञे वधोऽवधः ॥३३॥
औषध्यः पशवो वृक्षास्तिर्यंचः पक्षिणस्तथा । यज्ञार्थं निधनं प्राप्ताः प्राप्नुवंत्युच्छ्रिति पुनः ॥ ३४ ॥ मधुपर्के च यज्ञे च पितृदेवतकर्मणि । अत्रैव पशवो हिंस्या नान्यत्रेत्यब्रवीन्मनुः ॥३५॥ एष्वर्थेषु पशून हिंसन् वेदतत्त्वार्थ विद्विजः । आत्मानं च पशृंश्चैव गमयत्युत्तमा गतिम् ॥ ३६॥
બ્રહ્માએ તેિજ યજ્ઞને માટે પશુઓ બનાવ્યાં છે. યજ્ઞ આ સર્વ પ્રાણીઓની વિભૂતિ ( કલ્યાણ ) ને માટે છે. યજ્ઞમાં જે વધ થાય છે, તે વધ ન કહેવાય. ડાભ પ્રમુખ ઔષધીઓ, બકરા આદિ પશુએ, વૃક્ષ, ગાય, ઘોડા આદિ તિય ચે અને પિજલ આદિ પક્ષીઓ, યજ્ઞને માટે મરણ પામેલાં ફરી ઉચ્ચતા ( ઉચી ગતિ, લાંબુ આયુષ્ય વિગેરે) પામે છે. મનુ કહે છે કે (મધુપર્ક ક્રિયા વિશેષ ) માં, તિષ્ઠામાદિ યજ્ઞમાં, અને પિતૃઓનાં અથવા દેવતાનાં કર્મો જે મહાય તેમાં આટલે ઠેકાણેજ પશુઓ મારવાં, પણ બીજે ઠેકાણે મારવા નહિ. વેદના તત્વાર્થને જાણનારે બ્રાહ્મણ આ પૂર્વે કહેલ કાર્યોમાં પશુઓની હિંસા કરતા પિતાને અને પશુઓને ઉત્તમ ગતિમાં પહોંચાડે છે. ૩૩-૩૬.
આવા હિંસક શારાપદેશકોના સંબંધમાં આચાર્યશ્ર
નો અભિપ્રાય ये चक्रुः क्रूरकर्माणः शास्त्रहिंसोपदेशकाः । क्वते यास्यति नरके नास्तिकेभ्योऽपि नास्तिकाः॥ ३७॥ वरं वराकश्चार्वाको योसौ प्रकटनास्तिकः । वेदोक्तितापसछद्मछन्नं रक्षो न जैमिनिः ॥ ३८॥ देवोपहारव्याजेन यज्ञब्याजेन येऽथवा । नंवि जंतून गतघृगा घोरां ते यांति दुर्गतिम् ॥ ३९
