________________
ચારિત્ર વર્ણન ઉપસંહાર
૭૩ ઉપસર્ગ જેવા પ્રસગે પણ કાર્યોત્સર્ગમાં (ધ્યાનમાં રહેલા મુનિના શરીર સંબંધી જે સ્થિર ભાવ સ્થિરતા) તેને કાયમુસિ કહે છે. ૪૩
અથવા બીજી રીતે કાયશુમિ બતાવે છે. शयनासननिक्षेपा ऽऽदानचंक्रमणेषु यः। स्थानेषु चेष्टानियमः, कायगुप्तिस्तु सापरा ॥ ४४ ॥
શયન કરવું, આસને બેસવું, મૂકવું, લેવું અને ચાલવું વિગેરે સ્થાને, તે તે કિયાના સંબંધમાં નિયમ રાખવો, તેને બીજી રીતે કાયશુમિ કહે છે. ૪૪
एताश्चारित्रगात्रस्य जननात् परिपालनात् । संशोधनाच्च साधूनां, मातरोऽष्टौ प्रकीर्तिताः ॥ ४५ ॥
જેમ માતા પુત્રના શરીરને પેદા કરે છે, દુધાદિ પાઈ શરીરનું રક્ષણ કરે છે. અને મળમૂત્રાદિથી શુદ્ધ કરે છે, તેમ આ પાચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિ, ચારિત્ર રૂપ શરીરને પેદા કરતી હોવાથી સાધુઓને આઠે માતા સમાન કહેલી છે. ૪૫.
ચારિત્ર વર્ણન ઉપસંહાર, मर्वात्मना यतींद्राणामेतच्चारित्रमीरित। यतिधर्मानुरक्तानां देशतः स्यादगारिणाम् ॥४६॥
આ ઉપર વર્ણન કરવામાં આવ્યું તે સર્વવિરતિ ચારિત્ર ધારણ કરનાર મુની દ્રોને (મુનીઓને માટે છે. યતિધર્મ ઉપર પ્રેમ વાળા (પણ તે પ્રમાણે આદરવામા અશક્ત) ગૃહસ્થીઓ માટે તે ચારિત્ર દેશથી (અમુક વિભાગથી) હોય છે. ૪૬.
વિવેચન ચારિત્રના અધિકારી પરત્વે બે વિભાગો કરવામાં આવ્યા છે. એક સર્વવિરતિ, બીજું દેશવિરતિ. પૂર્વે વર્ણન કરેલ પાંચ મહાવ્રતો મૂલગુણ અને આઠ પ્રવચન માતા ઉત્તર ગુણને જે પૂર્ણ રીતે પાળી શકે તે સર્વવિરતિ કહેવાય છે. આ સર્વ વિરતિ ત્યાગીઓથીજ બની શકે છે તે પ્રમાણે જેઓ પૂર્ણ આદર ન કરી શકે પણ સાધુધર્મમાં પ્રેમવાળા હોય તેમણે તે સ્થિતિ મેળવવા માટે અને પોતાની એગ્યતામાં વધારે કરવા માટે દેશવિરતિ
