________________
૫૮
પ્રથમ પ્રકાશ થઈ જાય છે. વીર્ય એ શરીરનું પિષક હોવાથી ખરું જીવન છે. તેનું રક્ષણ કરવાથી યાદશક્તિ, શરીરશકિત અને વિચારસામર્થ્ય વૃદ્ધિ પામે છે. એમને અધિકારી થાય છે અને વિવેકજ્ઞાન પામતાં ઘણું સહેલાઈથી આત્મસ્વરૂપમાં પ્રવેશ કરી શકે છે. શરીરની સ્થિરતા અને મનની એકાગ્રતા કરવામાં આ વીર્ય ઘણું જ ઉપયોગી છે, માટે ચેગી થવા ઈચ્છનારાઓએ ઘણું પ્રયત્નથી વીર્યનું રક્ષણ કરવું અને ખરી રીતે તેજ બ્રહ્મચર્ય કહેવાય છે. ૨૩,
ચમનો પાંચમે ભેદ, सर्वभावेषु मूर्छाया, स्त्यागः स्यादपरिग्रहः । यदसत्स्वपि जायेत, मूर्छया चित्तविप्लवः ॥२४॥
સર્વ પદાર્થોને વિષે આસક્તિનો ત્યાગ કરવો તે અપરિગ્રહ કહેવાય છે (આસક્તિનો ત્યાગ કરે તેને ત્યાગ કહી શકાય. કહેવાને હેતુ એ છે કે) પાસે વસ્તુ ન હોય તો પણ આસક્તિથી (ઈચ્છા હોવાથી) મનમાં અનેક વિચારે (વિકૃતિઓ) પેદા થાય છે. ૨૪.
વિવેચન–સર્વ પદાર્થોમાંથી મેહ, મૂછ, ઈચ્છા, આસક્તિ, ચા સ્નેહનો ત્યાગ કરે તે જ ખરેખર ત્યાગ છે. ઉપરથી, બાહાથી ત્યાગ કરવામાં આવ્યો હોય પણ અંદરની તૃષ્ણ શાંત ન થઈ હોય તે મનમાં અનેક જાતના વિકપ ચા વિકાર થયા કરે છે અને મનને શાતિ મળતી નથી. ત્યાગ કરવાનું કારણુજ શાંતિ અનુભવવાનું છે, અને તે શાંતિ બાહ્ય ત્યાગથી કદી મળવાની નથી. ઈચ્છાની ઓછાશ વિનાને ત્યાગ વિટ અણુરૂપે છે. તે ત્યાગ પછી રૂપાંતર કરીને જુદી જુદી રીતે તેને ફસાવે છે. એક ઘર મૂકાવી કોઈ બીજીજ રીતે બીજું નવું ઘર મંડાવે છે. માટે જ્ઞાની પુરૂષો વારંવાર કહે છે કે કુછ પર કુત્તો મૂછ છે તેજ પરિગ્રહ છે. ૨૫.
યમસિદ્ધિની મદદગાર ભાવનાઓ. भावनाभिर्भावितानि, पंचभिः पंचभिः क्रमात् । महाब्रतानि नो कस्य, साधयंत्यन्ययं पदम् ॥२५॥
