Page Text
________________
યુસનાં પહેલા શૈ.
પ૩
આત્માને કાઈપણ પ્રકારે હિંસક થવા ન દેવા. અર્થાત્ કાઇ પણ જાતનાં શુભાશુભ કર્મોથી આત્માને દખાવા ન દેવા જોઇએ ૧. સત્ય એટલે આત્મા સિવાય બીજી કાઇ પણ વસ્તુને પેાતાની માનવી કે કહેવી ન જોઇએ. ૨. અશ્રય-પુગલિક વસ્તુને ઉપભાગ કરવા ન જોઇએ. ૩. બ્રહ્મશ્ચય એટલે આત્મભાવમાં રમણ કરવું જોઈએ. ૪. અપરિગ્રહ એટલે શુભાશુભ કર્મો ઉપર પણ મમત્વ હાવા ન જોઇએ. ૫. આંહિ આ શ ંકા થઇ શકે તેમ છે કે, જો આચાર્યશ્રીના અભિપ્રાય નિશ્ચય મહાવ્રત કહેવાના હતા તે તેઆએ તેમ શા માટે ન લખતાં આગળ ઉપર વ્યવહારિક મહાવ્રતાનું વિવેચન કર્યું ? આ શંકા ખરાખર છે પણ આચાર્ય શ્રીજીએ સર્વત્તાવચર્ચાનાં સ્થાનધાત્રિમિષ્યતે સર્વ જાતના સદેષ (દાષવાળા) ચેાગાના ત્યાગ કરવા તે ચારિત્ર છે એમ કહ્યુ` છે. આહિ અમુક હદની અપેક્ષાએશુભ ચેાગે છે, તે પણ દોષરૂપ છે. તે અપેક્ષાએ વિચાર કરતાં એ વાક્યમાં નિશ્ચય મહાવ્રત સંબધી ગુઢાર્થ ગુપ્ત રહેલા હાય એમ અનુમાન કરી શકાય છે. જો તેવા ગુમ ગુઢાર્થ ન હેાત તા આગળ ઉપર ધ્યાન આદિકનું સ્વરૂપ તે ન કહેતાં આ મહાવ્રતાજ મેાક્ષનું સાધન છે એટલું કહીને કૃતાર્થ થઇ ત્યાંથી વિરામ પામત. પણ આટલાથી ન અટકતાં વ્યવહારિક પાંચ મહાવ્રતપૂર્વક ધ્યાન આદિકનું સ્વરૂપ બતાવતા સાધકને છેલ્લી હદ સુધી રસ્તા ખુલ્લા ખતાવે છે. અને અ ંચ મહાવ્રતાને ચારિત્ર કહી તે જ્ઞાન, શ્રદ્ધાન અને ચારિત્ર મેાક્ષને અર્થે થાય છે, આમ એકજ પુસ્તકમાં એ અભિપ્રાય આપતાં, પહેલા અભિપ્રાયમાં ખુલ્લી રીતે નિશ્ચય મહાવ્રતની ગુપ્તતા સમજી શકાચ છે, અને ખીજા અભિપ્રાયથી વ્યવહારિક મહાવ્રત કહેવાપૂર્વક છેલ્લી હદ સુધી સાધકને લઇ જવા પ્રયત્ન કરે છે અથવા મીજી અપેક્ષાએ એમ પણ સમજી શકાય છે કે આ પાંચ મહાવ્રત પાંચ પાંચ ભાવના યુક્ત મેાક્ષને અર્થે થાય છે, તે સામાન્ય કથન છે. અને ધ્યાનાર્દિક કરી મેાક્ષ થાય છે તે વિશેષ કથન છે. એટલે પ્રથમ સામાન્ય કથન કરી પછી વિશેષ કહેવું; એ પણ એક શાસ્ત્રકારીની રીતિ છે. આંહિ પાંચ મહાવ્રતા માનું કારણ છે, તે પરપરાએ
| SR No. | 011634 |
| Book Title | Yogshastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kesharvijay |
| Publisher | Vijaykamal Keshar Granthmala Khambhat |
| Publication Year | 1924 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |