________________
३०
योगशास्त्र.
हवे ते मंडलो कहे . मंडलानि च चत्वारि, नाशिकाविवरे विः॥
नौमवारुणवायव्या, नेयाख्यानि यथोत्तरं ॥४॥ अर्थः- नाशिकानां विवरोमां, अनुक्रमें, नूमिसंबंधि, वारुण, वायव्य, तथा अग्निसंबंधि एम चार मंडलो कहेला बे.
हवे नौम मंडलनुं स्वरूप कहे . पृथिवीबीजसंपूर्ण, वजलाउनसंयुतं ॥
चतुरस्त्रं हतस्वर्ण, प्रनं स्याद्नौममंडलं॥४३॥ अर्थः- पृथिवीनां बीजें करी संपूर्ण, अने चारे खुणे वन लांढने क. रीने युक्त, अने तपावेला सुवर्णसरखी प्रजावानुं लौममंडल होय.
हवे वारुणमंडलनुं खरूप कहे . स्यादर्धचंसंस्थानं, वारुणादरलांबितं॥
चंज्ञानममृतस्यंद, सांई वारुणमंडलं ॥४४॥ अर्थः- वारुणमंडल अर्धचंजनां संस्थानवायूँ, अने वारुण एटले वकारें करीने लांडित, अने चंड सरखी सफेद कांतिवायूँ, अने अमृतना करणा सरखं सांज होय जे.
हवे वायव्यमंडलनुं स्वरूप कहे . स्निग्धांजनघनलायं, सुटत्तं बिसंकुलं ॥
उर्लक्ष्यं पवनाक्रांतं, चंचलं वायुमंडलं ॥४५॥ अर्थः-स्निग्ध एवा अंजन अने वादलांनी या सरखं, गोल, मध्यमां बिंडवाएं, उर्लदय, पवनें करीने आक्रांत थएडं तथा चंचल, एवं वायुमंडल होय.
हवे आग्नेयतुं स्वरूप कहे . ऊर्ध्वज्वालांचितं नीम, त्रिकोणं स्वस्तिकान्वितं ॥
स्फुलिंगपिंगं तदबीजं, ज्ञेयमाग्नेयमंडलं ॥४॥ अर्थः-उंची ज्वालावावं, जयंकर, त्रण खुणावावं, तथा ते खुणार्डमां स्वस्तिकनां चिह्नवालु,अने अग्निना तणखा सरखं पीढुंआग्नेयमंडल जाणवू.