________________
દાક્ષિણ્યનિધિ શુલ્લક
oળ
આખો વખત બેચેન રહેતા હતા–તેનું દેવીએ વર્ણન કરી બતાવ્યું. અનુભવી વિલે પ્રથમ સવાલ કર્યો કે “રાજાના શરીરમાં તાપ છે કે નહિ?” “વારાજ! તાવ તે નથી, પણ શરીરમાં ગરમી અને ઉકળાટ જરૂર છે.” રાણીએ જવાબ આપ્યો. “એ રાતના કાંઈ બોલે છે?” વિવરાજે સવાલ કર્યો,
એ આખી રાત ઊંઘતા જ નથી. પલંગમાંથી ખાટ પર, ખાટ પરથી બાજોઠ પર અને બાજોઠેથી ગાલિચા ઉપર જાય આવે છે, મનમાં કાંઈ બબડે છે અને ગણગણાટ કરે છે. એ નથી ખાતા કે નથી પીતા, કાઇ પૂછીયે તો ઘણી વાર જવાબ ન આપે અને કઈ વાર ઢંગધડા વગરની વાત કરે તો, વાક મેળ વગરનાં કે અર્થ વગરનાં, આગળ પાછળના સંબંધ વગરનાં કે ધારોટ વગરનાં બેલે. આવી દશા વર્તે છે.”
વિદ્યરાજે સવાલ કર્યો. “ આજે સવારે કરેલ પેશાબ જાળવી. રાખેલ છે.”
રાણી–“મહારાજાએ સવારે વાસણમાં પેશાબ કરેલ છે તે હજુ મહેતરાણું સાફ કરી ગઈ નથી.”
વિરાજના કહેવાથી મૂત્રનું કૂંડું રાણીએ મંગાવ્યું. તેલની એક ઝારી મગાવી. વિદ્યરાજે ઠામને અડયા વગર ઝારીની નળીમાંથી પેશાબના કામમાં પાક ટીપાં તેલ નાખ્યું. પૂર્ણ પ્રકાશમાં ઊભા રહી તેલનાં બિંદુ નાખ્યા પછી થતા ફેરફાર તપાસ્યા અને પછી કહ્યું કે મહારાજાના શરીરમાં કોઈ પણ પ્રકારનો શારીરિક વ્યાધિ નથી.''
મહારાણીએ પૂછ્યું “ આ બધુ જરા વધુ ખુલાસાથી સમજાવો. રજાના શરીરમાં વ્યાધિ નથી એમ આપ કહે છે તો પછી. આ બધું શું છે ? જરા વાતની ચોખવટ કરો '
