________________
આમુખ
લગભગ સં. ૧૯૬૨માં ભાવનગર જવાનું થતાં તે વખતે છપાયેલ ધર્મરત્ન' પ્રકરણને ભાગ વાંચવામાં આવ્યું. તેમાં ધર્મરત્નની યોગ્યતા બતાવનાર દ્રવ્ય શ્રાવકના એકવીસ ગુણેવું વર્ણન અને પ્રત્યેક ગુણ અંગેની એક એક કથા પણું વાંચી શ્રાવક પણની લાયકાત મેળવવા આટલા ગુણે તે જોઈએ તે જાણું અંતરમાં ઘણે પ્રમાદ થયો. કેટલીક સ્થાઓ બહુ સુંદર લાગી. -તેમાં પણ આઠમા ગુણ-દાક્ષિણ્ય ઉપરની ક્ષુલ્લક કુમારની કથાએ મારું મન વધારે આકળ્યું.
તેના ઉપર એક બે ઉલ્લેખ કર્યો. સં. ૧૯૮૪માં જીતની બાજી - હારમાં’ એ શિર્ષક નીચે શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ' (પૃ.૪૪ અને પૃ. ૨૨૮) માં મારે લેખ લખ્યો અને દક્ષિણ ગુણને મહિમા વર્ણવ્યો. સાધ્યને માગે ' સંગ્રહમાં એ લેખને પુન:પ્રતિષ્ઠા આપી છે.
સં. ૨૦૦૧ની ઉનાળાની રજામાં ભાવનગર જતાં બહેત ગઈ છેડી રહી ' વાળી વાત એક સ્નેહી પાસે સાંભળી. એ વાતને નક્ષકની કથા સાથે ઘનિષ્ઠ સંબંધ લાગ્યો એટલે સુધકની મૂળ કથાનો ઉપયોગ બીજી જ રીતે કરવા પ્રેરણું થઈ. ' '
કથા લખનારને મૂળમાં આગળ પાછળ વધારો કરવાની છૂટ હોય છે અને પૂર્વ કાળમાં પણ મૂળ આશયને કાયમ રાખી કથાના - રાસ કરવામાં, તેમને કાવ્યનું સ્વરૂપ આપવામાં અને તેને • અદ્ભુત કાવ્ય બનાવવામાં તેવા પ્રકારની છૂટ હતી. એતિહાસિક * ધાર્મિક સાંપ્રદાયિક કે સામાજિક કથાના લેખકે મૂળ વસ્તુને આશ4 ધ્યાનમાં રાખવાનો, પાત્રોને બરાબર સમજવાના, પછી
