________________
એટલે મનને આત્મસાક્ષાત્કાર માટે તૈયાર કરવા મંત્ર એક સર્વલક્ષી અને અમૂલ્ય સાધન છે. આજે અનેક રોગોની ગંભીર સ્થિતિમાં ડોકટરે જેમ બ્રેડ સ્પેકટ્રમ એન્ટીબાયેટિકસનો ઉપયોગ કરે છે, તેમ મંત્ર એ પણ એક સંજીવની ઔષધ છે.
મનની સુષુપ્ત શક્તિઓ વિકસાવવા માટે મનને એકાગ્ર બનાવવાની પ્રથમ આવશ્યકતા રહે છે. વૈજ્ઞાનિકે કહે છે કે એક ચોરસ ફૂટ કાચને હથોડાથી તેડવા માટે જેટલી શક્તિ વાપરવામાં આવે છે, એટલી શક્તિ જે કાચના ટાંકણીની ટોચ જેવડા ભાગ પર કેન્દ્રિત કરવામાં આવે તો તે જગતની સખતમાં સખત ધાતુને ક્ષણવારમાં ઓગાળી નાંખી શકે. મન જ્યારે એકાગ્ર થાય છે, ત્યારે માનવીમાં આવું જ મને બળ પ્રગટે છે.
માનવીના જીવનની તમામ સફળતા કે નિષ્ફળતાને આધાર તે દરેક પ્રસંગે શું પસંદ કરે છે અને શું પસંદ નથી કરતો ? એના પર રહે છે. આવી સારાનરસાની પરીક્ષાશક્તિ વિવેક કહેવાય છે.
માનવીનાં દુઃખોનું સમ પૃથક્કરણ કરવામાં આવે તે જણાશે છે કે સંસારરૂપી નાટકમાં એ પિતાને એક અભિનેતા સમજીને વ્યવહાર કરે છે અને રંગભૂમિ પર પિતે સાચે રામ ન હોવા છતાં અજ્ઞાનને લીધે તે પોતાને સાચો રામ માની દુઃખ અનુભવે છે, પરંતુ આત્મા પોતે આ અભિનેતા નહીં પણ કેવલ સાક્ષી જ-પ્રેક્ષક જ છે. એના જ્ઞાનમય શુદ્ધ સ્વરૂપમાં તે દિવ્ય જ્યોતિર્મય છે. પિતાને આવા અભિનેતા નહીં પણ પ્રેક્ષક માનવાની આ ભાવના વૈરાગ્ય કહેવાય છે. આમ મન એકાગ્ર થવાથી એનામાં આપોઆપ વિવેક અને વૈરાગ્યને ઉદય થાય છે અને અધ્યાત્મમાર્ગની એની યાત્રા આગળ વધે છે.
માનવીનું સાચું જગત આંતરિક હેવા છતાં અજ્ઞાનને કારણે આહ્ય જગતને જ સાચું માને છે, પરંતુ બાહ્ય જગત જે સાચું હેત તે માંદા માનવીને કે શપૂર્ણ માનવીને પણ જગત એવા ને એવા
