________________
૧૧૬
કવિજીનાં કથા રત્ન એની પાછળ પાછળ દોડી રહ્યા છે! નામદેવ બહુ જ શાંત અને મધુર સાદે એ કુતરાને કહી રહ્યા હતા અરે ભાઈ, રોટલી લઈ ગયો છે તે લઈ ભલે જા ! એની મને જરાય ચિંતા નથી. પરંતુ રોટલીઓ લૂખી છે, એના ઉપર થોડુંક ઘી તો ચપડાવી લે ! ” અચાત્મ-પ્રવચન, પૃ ૨૯૭)
બેઠા કંઈક હજાર !
શીખ ૫ થના દસમા ગુરુ ગોવિંદસિંહને ચાર પુત્રો હતા. એમના બે મોટા પુત્ર રામકોરના યુદ્ધમાં લડતા લડતા માર્યા ગયા હતા. અને નાના બે પુત્રોને મુસલમાનોએ સરહિ દમાં જીવતા દીવાલમાં ચણી લીધા હતા એમને મુસલમાન બનવાનું કહેવામાં આવ્યુ હતું, પરંતુ તેઓ ધર્મમાં દઢ રહ્યા અને ધર્મને માટે હસતા હસતા બલિદાન થઈ ગયા
છતાં ગુરવિંદસિંહ નિરાશ ન થયા. એમના અતરમાં તે હજી પણ ધર્મના રક્ષણ માટે બલિદાન આપવાની ઊર્મિઓ ઊડતી હતી જ્યારે તેઓ ઘરે આવ્યા ત્યારે પુત્રોની માતાએ આસુ સારતાં પૂછ્યું: “મારા પુત્રો ક્યાં ? આપ એમને મેતના મેમાં કયાં ધકેલી આવ્યા છે ?
ગુરુએ ગભીર બનીને જવાબ આપતા કહ્યું ભારત માતાના ચરણ પર, વારી દીધા ચાર,
ચાર ગયા તે શું થયુ, બેઠા કઈક હજાર !” [જીવન કે ચલચિત્ર, પૃ પછ)
