________________
૧૯૪
અનુપ્રેક્ષા
રૂપ માનીને જ્યારે ઉપાસના કરાય છે, ત્યારે ઉપાસક તદ્રુપ બની જાય છે. તેને જ સાચી અર્થભાવના કહી છે. તેથી ઉપાસકની બધી કામનાઓ વિલીન થઈ જાય છે અર્થાત પૂર્ણ થઈ જાય છે. કહ્યું છે કે'तन्नम इत्युपासीत, नम्यन्तेऽस्मै कामाः ।।
–ઉપનિષદ અર્થાત્ “નામ” એ પરમાત્માનું સાક્ષાત્ અક્ષરાત્મક નામ છે. અંતરંગ શત્રુઓને નમાવનાર હોવાથી પરમાત્મા “નમે” સ્વરૂપ છે.
અંતરંગ શત્રુઓને નમાવનાર પરમાત્માનું ધ્યાન જે કંઈ કરે, તેનાં કામ અર્થાત કામનાઓ અને કામવિકારે શમી જાય એ સ્વાભાવિક છે.
વળી ગુણની પરાકાષ્ઠાએ પહોંચ્યા ત્યારે જ ગણાય, કે જ્યારે તેઓના ધ્યાનાદિથી બીજામાં એ ગુણે પ્રગટે અને વિધી દે શમી જાય એ દષ્ટિએ “
રજોડ મામાદા' એવું ઉપનિષદ્ વાકય પણ સંગત થાય છે.
“નમો પદ વહે પરમાત્માની ઉપાસના થાય છે. એ વાત બીજી પણ અનેક રીતે સંગત થાય છે.
“મજદંતા” – એ પદમાં નમસ્કાર સ્વામી નિશ્ચયષ્ટિથી જેમ નમસ્કાર કરનાર બને છે, વ્યવહારનયથી નમસ્કારનું સ્વામિત્વ નમસ્કાઈ એવા શ્રી અરિહંત પરમાત્માનું છે. તેથી નમસ્કારથી અભિન્ન એવા પરમાત્મા જ “નમે
