________________
૧૦૦
અનુપ્રેક્ષા
ઉપર અવલંબે છે, તેથી સમતાની અર્થી એ પરમેષ્ટિ નમસ્કાર દ્વારા અનુક્રમે દ્રવ્યથી વૃદ્ધિ, ગુણથી એકતા અને પર્યાયથી તુલ્યતાને ધ્યાનમાં અનુભવ લેવો જોઈએ.
ધ્યાનમાં જ્યારે પરમેષિઓને શુદ્ધ આત્મદ્રવ્ય સાથે પોતાનું આત્મદ્રવ્ય મળે છે, ત્યારે વૃદ્ધિ અનુભવાય છે. તેઓના ગુણે સાથે જ્યારે પિતાના ગુણો મળે છે, ત્યારે એકતા અનુભવાય છે અને તેઓના પર્યાય સાથે જ્યારે પિતાના પર્યાય મળે છે ત્યારે તુલ્યતા અનુભવાય છે.
એ રીતે તુલ્યતા, એકતા અને વૃદ્ધિનો અનુભવ વિષમતાને નાશ કરે છે અને સમતાને પ્રાદુર્ભાવ કરે છે.
આ પરમેષ્ઠિ–નમસ્કારમાં નિત્ય એકતાન થવાને અભ્યાસ મુમુક્ષેએ વધારે જોઈએ. વૃદ્ધિ પામેલે તે અભ્યાસ અનુક્રમે પ્રકર્ષને પામીને ધ્યાતાને ધ્યેયરૂપ બનાવનારે થાય છે. આત્મા પરમાત્મસ્વરૂપ બને છે તથા વ્યષ્ટિ પતે સમષ્ટિરૂપ ધારણ કરીને અંતે પરમેષિસ્વરૂપ બની જાય છે.
કહ્યું છે કે – નિજ સ્વરૂપ ઉપયોગથી, ફિરી ચલિત જે થાય તે અરિહંત પરમાતમા, સિદ્ધિ પ્રભુ સુખાય. ૧ તિનકા આન્મ સરૂપકા, અવકન કરે સાર; દિવ્ય ગુણ પજવ તેહના, ચિત ચિત્ત મઝાર. ૨ નિર્મળ ગુણ ચિન્તન કરત, નિર્મળ હેય ઉપયોગ, તવ ફિરી નિજ સરૂપકા, ધ્યાન કરે થિર જોગ. ૩ -
