________________
૯૯
વૃદ્ધિ, એકતા અને સુલતા. એ રીતે થતું આત્મધ્યાન વૃદ્ધિકારક, એકત્વક અને તુલ્યતાકર હોવાથી અનંત સમતાને અર્પનારું થાય છે.
સમતા-સમભાવ સમાન બુદ્ધિ વગેરે એકાઈક છે. મોક્ષનું અનંતર કારણ સમતા છે. સમતાને મોક્ષનું ભાવલિંગ પણ કહ્યું છે. તે સમતા આત્મધ્યાનથી પ્રાપ્ત થાય છે.
કહ્યું છે કે – "न साम्येन विना ध्यानं, न ध्यानेन विना च तत् । निष्कंप जायते तस्मात् , द्वयमन्योन्यकारणम् ॥१॥"
અર્થ-સમતા વિના આત્મધ્યાન નથી અને આત્મધ્યાન વિના નિષ્કપ સમત્વ નથી. અર્થાત્ ધ્યાન વિના સમતાભાવમાં નિશ્ચળતા પ્રાપ્ત થતી નથી, તેથી ધ્યાનનું કારણ સમતા અને સમતાનું કારણ ધ્યાન છે.”
એમ પરસ્પર કાર્ય-કારણભાવ પામીને ધ્યાનની અને સમતાની વૃદ્ધિ થાય છે.
વૃદ્ધિ, એકતા અને તુલ્યતા. દ્રવ્યથી થતું આત્મધ્યાન વૃદ્ધિકર છે અર્થાત્ શુભ ભાવની વૃદ્ધિ કરે છે, ગુણથી થતું ધ્યાન ભાવથી એકત્વકર છે અને પર્યાયથી થતું ધ્યાન ભાવથી તુલ્યતાકર છે.
તુલ્યતા, એક્તા અને વૃદ્ધિ જ્યારે સમકાળે મળે છે, ત્યારે સમતા સ્થિર બને છે. સ્થિર સમતા અનંત પ્રત્યેની સમાનતા, ગુણોની એકતા અને પર્યાયની તુલ્યતાના જ્ઞાન
