________________
૮૪
શ્રી લધુ ક્ષેત્રસમાસ વિસ્તરા સહિત.
શબ્દા
તંતુ=જઇને, વહીને જિમન ભાવત્તળ કાન=પેાતાના નામવાળા આવર્ત્ત ન ફૂટથી હિમુહંમાહ્ય ક્ષેત્રની સન્મુખ ૧=વળે, તે તરફ્ વાંકી થાય.
નિવ=પડે
મમુદ્દે સવમ=મગરમુખ સરખી કચરામય વામય નિમિયા=હ્નિકા દ્વારા, પ્રનાલદ્વારા વયરતછે=વામય તળીયાવાળા
==
વાસયતેવીસેદિ પાંચસેા ત્રેવીસ યાજન સાહિબ=સાધિક, અધિક તિËિ=ત્રણ કળા સિદાત્રો=શિખર ઉપરથી
નિકનૈ=પેાતાના નામવાળા
જિવાય છે—નિપાતકુંડમાં, પ્રપાતકુંડમાં મુખ્તાવહિ સમ=માતીના હાર સરખા વન્દે પ્રવાહ વડે
સંસ્કૃત અનુવાદ
पंचशतानि गत्वा निजकावर्त्तनकूटाद् बहिर्मुखं वलति । त्रयोविंशत्यधिकपंचशतैः साधिकत्रिकलाभिः शिखरात् ॥ ४९ ॥ निपतति मगरमुखोपमवज्रमयजिह्विकया वज्रतले । निजके निपातकुंडे मुक्तावलिसमप्रवाहेण ॥ ५० ॥
ગાથાર્થ:—તે ચાર નદીઓ પાંચસેા ચેાજન સુધી જઈને પોતાના નામવાળા આવર્ત્ત નકૂટથી ખાદ્યક્ષેત્ર સન્મુખ વળે છે, ત્યારમાદ પાંચસે। ત્રેવીસ ચેાજન અને કંઈક અધિક ત્રણકળા સુધી વહીને શિખર ઉપરથી મગરમુખ સરખા આકારવાળી અને વામય એવી છબ્લિકા દ્વારા વામય તળીયાવાળા પેાતાના નામના પ્રપાતકુંડમાં મેાતીના હાર સરખા પ્રવાહે પડે છે ।।૪૯ || ૫૦ ||
વિસ્તરાર્થઃ—તે બહારની ચાર નદીઓ પાતપેાતાના દ્વારમાંથી નિકળી સીધી લીટીએ ૫૦૦ ચેાજન સુધી પર્વત ઉપર વહે છે, ત્યારબાદ તે સ્થાને પેાતાના નામવાળું આવર્તન ફૂટ-શિખર આવે છે, અર્થાત્ ગંગાનદી પૂર્વ દિશામાં વહે છે ત્યાં ગાવર્ત્તન લૂંટ, સિનદી પશ્ચિમ દિશાએ વહે છે ત્યાં પાંચસેા ચેાજન દૂર જતાં સિદ્ધાવર્તન છૂટ આવે છે, એ પ્રમાણે રફતા નદી પાંચસા ચેાજન વહ્યા બાદ રાવત્તેન ફ્રૂટ અને રક્તવતી પાંચસા યેાજન વહ્યા ખાદ તે સ્થાને રાવત્યાવર્ત્તન રૂટ આવે છે, જેથી નદીની સીધી ગતિમાં વ્યાઘાત–નડતર
