________________
શતક ૧૩ મું : ઉદેશક–૧૦
તેરમા શતકને આ છેલ્લે ઉદેશે છે.
કેવળજ્ઞાનને મેળવ્યા પછી ભગવાન મહાવારસ્વામી ૩૦ વર્ષ સુધી વિહરમાન રહ્યા છે, પિતાના જીવનના છેલ્લા શ્વાસ સુધી ભવ્ય જીને નવું નવું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરાવવા માટે સથવસરણમાં વિરાજમાન થઈને જુદા જુદા વિષયેને સ્પર્શ કરતું જ્ઞાન જનતાને આપ્યું છે. ખાસ ધ્યાન એટલું રાખવાનું કે “બુદ્ધની જેમ ઘણું પ્રશ્નો પ્રભુએ જતા કર્યા નથી.
જ્ઞાયકને ક્યા સમયે ક્યો વિષય જાણવાનો હોય તે કહી ન શકાય, માટે જ કેઈક સમયે સંબંધિત અને બીજા સમયે અસંબંધિત વિષયે પણ પુછાયા છે અને દયાના સાગરે જવાબ આપ્યા છે.
આ ઉદેશામાં ગૌતમસ્વામીએ પૂછયું કે, “હે પ્રભો ! છદ્મસ્થ જીવને સમુદ્યાત કેટલા?” ભગવંતે કહ્યું કે, “છ સમુદ્રઘાતે હોય છે, તે આ પ્રમાણે. વેદના, કષાય, મારણતિક, વૈક્રિય, આહાર અને તેજસૂ સમુઘાત....જે પહેલા ભાગમાં ચર્ચાઈ ગયા છે છઘસ્થને કેવળી સમુઘાત હેતે નથી.
સંસારમાં કેવળી અને છદ્મસ્થ રૂપે બે પ્રકારના છે. સ સારાતીત કેવળી કહેવાય છે અને સંસારની ચારે ગતિઓમાં કર્મવશ ચક્કર મારનારાઓ છદ્મસ્થ છે. જેમાં પહેલા ગુણસ્થાનકથી લઈને ૧૧મા ગુણસ્થાનકના બધાય છે એટલે કે ક્ષપકશ્રેણી વિનાના છે તેમજ મતિજ્ઞાનથી લઈને મનઃ.
