Jain Chitra Kalpadruma

SR No.: 011505
Original Sutra Author: N/A
Author: Sarabhai Manilal Nawab
Publisher: Sarabhai Manilal Nawab
Total Pages: 255
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 56

૫૯
ભારતીય જૈન શ્રમણ સંસ્કૃતિ અને લેખનકળા આવે છે. એને આધારે અત્યારના જન લહિયાઓ અને જેન મુનિઓ સુદ્ધાં ઉપરોક્ત ચિહને ભલે મા તરીકે ઓળખે છે; પરંતુ આ નામ ઉપરોક્ત ચિહના વાસ્તવિક આશયને પ્રગટ કરવા માટે પૂરતું નથી. બે લીટી, ભલે, મીઠું, બે પાણ” એ માત્ર ઉપરોક્ત ચિહની આકૃતિ કેવી છે એની અપૂર્ણ માહિતી પૂરી પાડે છે; એટલે ખરું જોતા આ ચિંહ કયા અક્ષરની કઈ આકૃતિમાંથી જન્મ્ય છે એ જાણવું બાકી જ રહે છે. એ જાણવા પહેલાં આપણે પ્રાચીન શિલાલેખો અને હસ્તલિખિત પ્રતિઓના આરંભમાં લખાએલા ઉપરોક્ત ચિત્રને મળતાં, જુદા જુદા ક્રમિક ફેરફારવાળાં ચિહ્નો
તરફ નજર કરી લઈએ. ૧ (1) ૦, (૨) ''5'' , (૩) ],છ
'' .
(૫) 9' , (૬) 'જ' , ,/૧,ઈ દિ. ૨૮૧)૨, (૨)*# si,૩) ૧, ૬ULL ggni 31)૭૭૧૮'ના,(૨) કાંદાઝી . 3)qo
ના વાળા, જીગા UU IIg0ા.
લાડવારૂપ વિસ છે. પછી તે છે અને તેના પાછળ કુંડાળીપ દૂર ઈકાર ડેલ છે. એ પછી ઘમાં થ ડેલો છે તે ઉપર અનુસ્વાર છોકરે ચડીને ઊભો છે. આગળ પૂર્ણવિરામસુચક લીટી છે, જેની સાથે જોડાએલી હેઈ ઉપર ઊભેલ અનુરવારપ છોકરાએ હાથમાં ડાંગ પકડી હોય તેના જેવી લાગે છે ઇત્યાદિ.
આ રીતે જોતાં એ પણ જણાય છે કે આ પાટી જોડણીપ તેમજ લિપિના આકારને દર્શાવનાર છે આ પાટીએમા જોડણી, વણમાલાને આકાર વગેરેનું વર્ણન કરવામાં પ્રાચીન શિક્ષણશારીઓએ વિનાની ઊર્મિઓથી બાળમાનસ નાચી ઉઠે એ વસ્તુને ધ્યાન બહાર જવા દીધી નથી
વિરતૃનિક આચાર્ય શ્રી જેન્દ્રસૂરિએ હાજરત્રના ભાષાંતરમા ઉપરોક્ત ત્રણ પાટીઓના જુદી રીતે અર્થો આપ્યા છે, જે માત્ર આધ્યાત્મિક અર્થની અધકચરી કલ્પનારૂપ હોઈ ખરું જોતા એને એ સાથે કશો જ મેળ નથી, એ નીચે આપેલા પહેલી પાટીના અર્થ ઉપરથી સમજી શકાશે.
“બે લિટિ–-જીવની બે રાશિ છે, સિદ્ધ સસારી ભલે–અરે જીવ તુ સિદ્ધની રાશિમાં ભળવા ઇચ્છે છે મડ–સંસાર એ ઊંડો કૂવા છે તેમાથી તુ નીકળવા ઇછે છે. બડ બિલાડી–સામાથી જીવને કાઢવા માટે બે બિલાડી છે ઓગણ ચીઓ માથે પડઓ–ચિરાજકની ચોકી ઉપર સિહના જીવ રહેલ છે અને વીટ–છવ નું કામગથી વિટાએલો રહેશે તે અગતિ થશે અને માઉ-સસારમાં જીવને મેહ મામો છે અમારે હાથ દાય લાડુ–મેહના હાથમાં કામભાગરૂપ બે લાડુ છે તેથી જીવને મેહ પમાડે છે.'
આ મુજબ બીજી પાટીઓના અર્થો પણ આપવામાં આવ્યા છે, જે અહનિશ્યાગી સમજી જતા કરવામાં આવે છે
ચેથી પાટી કાતરવ્યાકરણપ્રથમપદના સૂની છે, જે બાળકોની કક્ષ સ્વરછ તેમજ છૂટી થાય એ ઉદેશથી ગોખાવવામાં આવતી, પરંતુ આજે એ સૂરપાટી અનધડ શિક્ષકાથી અને બાળજિવા ઉપર ટકરાઈ ટકરાઈને કેવી ખડી બાંધી થઈ