SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 236
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ रायचन्द्रजैनशास्त्रमालायाम् स्वसंवित्तिं समायाति यमिनां तत्त्वमुत्तमम् । आसमन्ताच्छमं नीते कषायविषमज्वरे ॥ ७७ ॥ अर्थ-संयमी मुनियोंके कषायरूपी विषमज्वरके सर्व प्रकारसे उपशमताको प्राप्त होनेपर उत्तम तत्त्व (परमात्माका खरूप) खसंवेदनताको प्राप्त होता है । भावार्थकषायों के मिटनेसे ही आत्मस्वरूपका अनुभव होता है || ७७ || इस प्रकार कपायोंका वर्णन किया । इति श्रीज्ञानार्णवे योगप्रदीपाधिकारे शुभचन्द्राचार्यविरचिते एकोनविंशं प्रकरणम् ॥ १९ ॥ २१२, अथ विंशं प्रकरणम् । अब कहते हैं कि इन्द्रियोंके जीते विना, कषाय जीते नहीं जा सकते; इसकारण क्रोधादिक कषायोंके जीतनेके लिये प्रथम इन्द्रियोंको वशीभूत करना चाहिये अजिताक्षः कषायाग्निं विनेतुं न प्रभुर्भवेत् । अतः क्रोधादिकं जेतुमक्षरोधः प्रशस्यते ॥ १ ॥ अर्थ – जिसने इन्द्रियोंको नहीं जीता वह कपायरूपी अग्निका निर्वाण करनेमें असमर्थ है; इसकारण क्रोधादिकको जीतनेकेलिये इन्द्रियोंके विपयका रोध करना प्रशंसनीय कहा जाता है ॥ १ ॥ विषयाशाभिभूतस्य विक्रियन्तेऽक्षदन्तिनः । पुनस्त एव दृश्यन्ते क्रोधादिगहनं श्रिताः ॥ २ ॥ : अर्थ - जो पुरुष इन्द्रियोंके विषयोंकी आशासे पीड़ित हैं, उनके इन्द्रियरूपी हस्ती ! विकारताको ( मदोन्मत्तताको ) प्राप्त हो जाते हैं. फिर वे ही पुरुष क्रोधादिक कपायोंकी गहनताको आश्रित हुए देखे जाते हैं ॥ २ ॥ इदमक्षकुलं धत्ते मदोद्रेकं यथा यथा । कषायदहनः पुंसां विसर्पति तथा तथा ॥ ३ ॥ अर्थ – इन्द्रियोंका समूह जैसे २ मदकी उत्कटताको धारण करते हैं तैसे २ पुरुषोंके कषायरूप अग्नि विस्तृत होती जाती है ॥ ३ ॥ वंशस्थ | . . कषायवैरिव्रजनिर्जयं यमी करोतु पूर्व यदि संवृतेन्द्रियः । किलानयोर्निग्रहलक्षणो विधिर्न हि क्रमेणात्र बुधैर्विधीयते ॥ ४ ॥ अर्थ-संयमी मुनि यदि जितेन्द्रिय है तो पहिले कषायरूपी शत्रुओंके समूहका जय
SR No.010853
Book TitleGyanarnava
Original Sutra AuthorN/A
AuthorPannalal Baklival
PublisherParamshrut Prabhavak Mandal
Publication Year1913
Total Pages471
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size23 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy