________________
द्वितीयविशिका
४०
तिगानामपि यदि स्यादुद्योतो मात्येव, तत्र गन्धपुद्गला वाऽनेका आगता यथा । न चानुभूतस्पर्गास्ते इति तदवस्थ एवानाश्वास , तेषामग्रहणादेवानुभूत्तस्पर्शवत्ताकल्पनात्। तत्त्वतस्तु नानुद्भूतैकगुणमपि ग्राह्यतामेति, अग्राह्यता चोद्भतेपि स्यात् त्रसरेणोरिव स्पर्शस्य, प्रत्यक्षता योग्यत्वेनैवेति नासमञ्जस किञ्चित् । यद्वा-न सर्वे स्कन्धा उद्भुतस्पशवन्तोऽभिमता येन स्याद् दृष्टान्तवैषम्यम् । - पानीयभूते कलगे कि माति शर्कराततिरुभूतस्पर्शादिमत्यपि । अस्त्येव गुरुतोपलभ्यमाना चेद, अस्तु का नो हानि , स्कन्धाना गुरुताया विवादो न, पर नासावपि नियमो युक्तो, यत् स्कन्धबहुत्वे गुरुत्वमेव, तारतम्येन बाहुल्येन यद्यप्यन्त्येव तथाभाव, पर नियमस्य तथाविधस्याभावात् । उद्योतबाहुल्ये तदभावेऽपि गुरुताविशेपानुपलम्भात् । अभिमतोद्भूतस्पर्शवत्त्वस्यापि सुवर्णस्य नवोपलभ्यतेऽशेनापि गुरुता औषधिविशेषेण यदि सम्मील्यते रसेन्द्रे । न चेद ततो नष्ट, औषधिविशेषेण निर्गमोपलव्धे । नचोत्पन्न तत्ततः, सामान्यरसेन्द्रेण सयोगेऽनुपलम्भाल्लेशतोऽपीति । अत एवोदाहृत श्रीव्याख्याप्रज्ञप्तावविरोधगुणगुम्फिताया सिद्धतया निष्कलङ्कवृत्तिभिर्भगवद्भि -
• एगेण से पुण्णे दोहि वि पुण्णे सयपि माएज्जा । कोडिसएणवि पुण्णे कोडिसहस्सपि माएज्जेत्यादि । यतोऽवगाहदानस्वभावो ह्यसौ ददात्येवावगाहमागताना स्वप्रदेगे, न पूर्यते कथञ्चनापि । तत्त्वतस्तु चतु स्पनिकाष्टस्पशिकसूक्ष्मपरिणामवादरपरिणामव्यवस्थयोपपद्यत एव सर्वमिति नानुपपन्न लेशतोऽप्यसडख्याकागप्रदेशमये लोकेऽनन्तानन्तपरमाणुकम्कन्धपरमाणूनामवगाहे । इत्यलमतिप्रसङ्गेन । एव द्रव्यान्तर्गतमप्यवगाहप्राधान्यादाकाशरूप क्षेत्रलोक निरूप्य काललोक निम्पयपव आहु -
