Page Text
________________
प्रमेयकमलमार्तण्डे (३. परोक्षपरि० कश्चिदाह-ल त सवितेक्ष्यते तस्य नास्ति व्यवस्थानात, तन्निमित्तानि तु तेयुप्रतिविम्दानि प्रतीयन्ते, ततो नानेकान्तः ।
आहेलेन निसित्तेन प्रतिपात्रं पृथक् पृथक् । भिन्नानि प्रतिविम्वानि गृह्यन्ते युगपन्मया ॥१॥"
[मी० श्लो० शब्दनि० श्लो० १७९ ] एतत्कुमारिलः परिहरन्नाह
"अत्र ब्रूमो यदा यावजले सौर्येण तेजसा। स्फुरता चाक्षुपं तेजः प्रतिस्नोतः प्रवर्तितम् ॥१॥
खदेशमेव गृह्णाति सवितारमनेकधा। १० भिन्नमूर्ति यथापात्रं तैदास्यानेकता कुतः॥२॥"
[मी० श्लो० शब्दनि० श्लो० १८०-१८१] यथा च प्रदीपः।
"ईषत्सम्मिलितेऽङ्गुल्या यथा चक्षुषि दृश्यते । पृथगेकोपि भिन्नत्वाञ्चक्षुवृत्तेस्तथैव नः ॥ १॥ अन्ये तु चोदयन्त्यत्र प्रतिबिम्बोदयैषिणः । स एव चेत्प्रतीयेत कस्मान्नोपरि दृश्यते ॥२॥ कूपादिषु कुतोऽधस्तात्प्रतिबिम्बाद्विनेक्षणम् । प्राङ्मुखो दर्पणं पश्यन् स्याच्च प्रत्यङ्मुखः कथम् ॥ ३॥
तत्रैव वोधयेदर्थ वहिर्यातं यदीन्द्रियम् । २० तत एतद्भवेदेवं शरीरे तत्तु बोधकम् ॥ ४॥"
[मी० श्लो० शब्दनि० श्लो० १८२-१८५] अत्राह"अप्सूर्यदर्शिनां नित्यं द्वेधा चक्षुः प्रवर्त्तते ।
एकमूर्द्धमधस्ताच्च तत्रोशिप्रकाशितम् ॥ १॥ २५ अधिष्ठानानृजुत्वाच्च नात्मा सूर्य प्रपद्यते।
पारम्पयर्पितं स तमाग्वृत्या तु वुध्यते ॥२॥
१ जैनादिः। २ स सूर्यो निमित्तं येषां तानि। ३ सूर्येण। ४ नानात्वेन । ५ क्रियाविशेषणमेतत् । ६ पात्राण्यनतिक्रम्य । ७ यदा दृश्यते। ८ अग्रेतनश्लोकान्तर्वथाशब्दः केन सह सबन्धनीय इत्यन्वयाथों 'यथा च प्रदीपः' शब्द उक्तः। ९ एक एव सविता नाना कथं दृश्यते इत्याह ईषदिति । १० नानारूपेण । ११ चक्षुःप्रवृत्तिर्नानारूपास्ति यत इत्यर्थः। १२ नः अस्माकमपि, तथैव प्रदीपप्रकारेणैव । एकोप्यादित्यो नानात्वेन दृश्यते चक्षुषः प्रवृत्तभिन्नत्वात् । १३ कूपादिषु कुत इत्यस्य समाधानमिदमवेतनम् ।
| SR No. | 010677 |
| Book Title | Pramey Kamal Marttand |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahendramuni |
| Publisher | Satya Bhamabai Pandurang |
| Publication Year | 1941 |
| Total Pages | 921 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 81 MB |