Ratnakarandaka Shravakachara

SR No.: 010669
Original Sutra Author: N/A
Author: Jugalkishor Mukhtar
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti
Publication Year: 1982
Total Pages: 456
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 7 MB

Page 418

'७८
रत्नकरण्डकश्रावकाचारे
अध्रुवाशरणे चैव भव एकत्वमेव च। अन्यत्वमशुचित्वं च तथैवानवसंवरौ ॥१॥ निर्जराच तथाः लोक बोधिदुर्लभधर्मता ।
द्वादशैता अनुप्रेक्षा भाषिता जिनपुंगवैः ॥२॥ आज्ञापायविपाकसंस्थानविचयलक्षणधर्मध्यानपरः तन्निष्ठः भवतु । किं विशिष्टः ? अतन्द्रालुः निद्रालस्यरहितः ॥ १८ ॥ अधुना प्रोषधोपवासस्तलक्षणं कुर्वन्नाह:
चतुराहारविसर्जनमुपवासः प्रोषधः सकृद्भुक्तिः। : स प्रोषधोपवासो यदुपोष्यारम्भमाचरति ॥ १९ ॥ चत्वारश्च ते आहाराश्चाशनपानखाद्यलेह्यलक्षणाः, अशनं हि भक्तमुद्गादि, पानं हि पेयमथितादि, खाद्यं मोदकादि, लेह्यं रब्रादि तेषां विसर्जनं परित्यजनमुपवासो विधीयते । प्रोषधः पुनः सकृद्भुक्तिधारणकदिने एकभक्तविधानं यत्पुनरुपोष्य उपवासं कृत्वा पारणकदिने आरंभ सकृद्भुक्तिमाचरत्यनुतिष्ठति स प्रोषधोपपासोऽभिधीयते इति ॥ १९ ॥ अथ केऽस्यातीचारा इत्याहः
ग्रहणविसर्गास्तरणान्यदृष्टमृष्टान्यनादरास्मरणे ।
यत्प्रोषधोपवासव्यतिलङ्घनपञ्चकं तदिदम् ॥ २०॥ प्रोषधोपवासस्य व्यतिलंघनपंचकमतिचारपंचकं । तदिदं पूर्वार्धप्रतिपादितप्रकारं । तथा हि । ग्रहणविसर्गास्तरणानि त्रीणि । कथं भूतानि ? अदृष्टमृष्टानि दृष्टं दर्शनं जन्तवः सन्ति न सन्तीति वा चक्षुषावलोकन सृष्ट मदुनोपकरणेन प्रमार्जनं तदुभौ न विद्यते येषु ग्रहाणादिषु तानि तथोक्तानि । तत्र बुभुक्षापीडितस्यादृष्टमृष्टस्याईदादिपूजोपकरणस्यात्मपरिधानाद्यर्थस्य च ग्रहणं भवति । तथा अदृष्टममृष्टायां भूमौ मूत्रपुरीषादेरुस्सर्गो भवति । तथा अदृष्टमृष्टे प्रदेशे आस्तरणं संस्तरोपक्रमो भवतीत्ये.

Translation AI Generated

## 78
**Ratnakarandaka Shravaka Achar**

* Adhruva Asharana, Bhava Ekatvam Eva Cha, Anyatvam Ashuchitvam Cha Tathaiva Anasanvarau ||1||
* Nirjara Cha Tatha Lok Bodhi Durlabha Dharma Ta, Dvadashaita Anupreksha Bhashita Jinpungavaih ||2||

**Agyapaya Vipaka Sansthana Vichaya Lakshana Dharma Dhyana Para, Tan Nishta Bhavatu. Kim Vishishta? Atandralu Nidra Lasya Rahita || 18 ||**

Now, describing the characteristics of Proshdha Upavasa, he says:

**Chaturahara Visarjanam Upavasa Proshdha Sakrid Bhukti. Sa Proshdha Upavasa Yad Uposhyarambha Acharati || 19 ||**

* The four types of food are: Asana, Pana, Khady, and Lehya. Asana is food like moong, Pana is drink like buttermilk, Khady is sweets like modak, and Lehya is sticky food like rab. The abandonment of these four is called Upavasa.
* Proshdha is the practice of eating only once a day on the day of fasting. The one who performs the Upavasa and then starts eating only once a day on the day of Parana is called Proshdha Upavasa. || 19 ||

**Atha Ke Asya Atichara Ityaha:**

* Grahana Visarga Astarana Anyadrusht Amrusht Anudara Smara Ne, Yat Proshdha Upavasa Vyatilaghana Panchakam Taddidam || 20 ||

* The five transgressions of Proshdha Upavasa are: Grahana, Visarga, Astarana, Anyadrusht, and Amrusht. These are explained in the previous part.
* Grahana, Visarga, and Astarana are three. How are they? Anyadrusht and Amrusht are those which are not seen or touched. Seen means seeing with the eyes whether there are living beings or not. Touch means cleaning with water or a cloth. These two are not present in those things which are not seen or touched.
* In this, the one who is suffering from hunger takes things like food, water, flowers, and clothes, which are not seen or touched.
* Similarly, the one who excretes urine or stool on the ground which is not seen or touched.
* Similarly, the one who spreads a bed on a place which is not seen or touched.

**For Personal & Private Use Only**