Page Text
________________
हसान्तलीवलिङ्गमक्रिया ॥६॥ (१५३) अमीभिः । (च० ए०) त्यदादेष्टर० दस्य मः । सर्वादेः स्मटा मादू। किला एऐऐ। अमुष्मै । (च.द्वि०) अनि । मादू। अमूभ्याम् । (च० ब०) एस्मि बहुत्वे । एरी बहुवे। अमीभ्यः। (पं० ए०) त्यदादेष्टे० दस्य मः सिरत् अतः मादू किला० अमुष्मात् । (प० द्वि०) अद्धिः। मादू । अमूभ्यां (पं० ब०) एस्मि बहुत्वे एरीबहुखे। अमीभ्यः। (१० ए०) त्यदादे० रुसस्य दस्य मः मादू किला० अमुष्य । (प. द्वि०) ओसि एअय् मादू अमुयोः । (१० ब०) त्यदादे० दस्य मः। सुडामः एस्भि बहुत्वे एरी बहुत्वे किला० अमीषाम् । ( स०ए०) त्यदादे० दस्य मः। किस्मिन् मादू किला। (स० वि०) त्यदा० दस्यमः ओसि एअय स्वर० मादू। अमुयोः। (स० ब०) एरी बहुत्वे, किला० अमीषु ।
इति हसान्तनपुंसकलिङ्गसाधनमक्रिया ॥ ६॥ अथ युष्मदस्मदोः स्वरूपं निरूप्यते। तयोश्च वाच्यलिअत्वात्रिष्वपि लिङ्गेषु समान रूपम् । अव्ययान्यलिङ्गानि । अलिङ्गे युष्मदस्मदी।
अथेति । अथेति संज्ञासन्धिस्वरान्वहसान्तलिङ्गत्रयसाधनानन्तरम् । युष्मदस्मदोः युष्मच अस्मञ्च युष्मदस्मदौ तयोः स्वरूपं स्वं रूपं मुख्यस्वरूपमेव निरूप्यते कथ्यते। नतु गौणत्वविशेषादिकमित्यर्थः। अत्राह परः। ननु सर्वादयो लिङ्गनयेऽपि साधिताः। एवौ तु कथं न साधितो तत्रोचरमाह । वयोरिति तयोर्युष्मदस्मउछब्दयोर्वाचि वचने वाग्व्यवहारकाले अलिड़त्वात् स्वविषये लिड्द्योतकाभावात् त्रिष्वपि पुंस्त्रीनपुंसकलिङ्गेषु समानं सदृशमेव रूपम् । यथा त्रिष्वपि लिनेषु सों जनः। सर्वा जगती।सर्व जगत । इत्यादिरूपभेदोहश्यते न तथैवयोः। यथात्वं देवः। त्वं देवी। त्वं ब्रह्म इत्यादौ न कोऽपि रूपमेदः। अतः भान साधितावित्यर्थः । अथ वाच्यमिति नाम शब्दरूपम् अभिधेयं विशेष्यपदमित्यर्थः तस्यैव लिई विद्यते ययोस्तौ वाच्यलिङ्गो । यदि वा वाच्यस्य पुरुष, स्त्री, कुलादेलिङ्गमेव लिङ्ग योनिरिवि बहुव्रीहिः । यदुक्तं । वाच्यमित्युच्यते भेद्यं तल्लिङ्गं भजते तु यः॥ विशेषणत्वमापबो वाच्यलिङ्गः स उच्यते ॥ १ ॥ अनयोः साधनमुच्यते । प्रथमैकवचने सूत्रम् ।
स्वमहं सिना। सिसहितयोर्युष्मदस्मदोस्त्वमहमित्येतावादेशौ भवतो यथासंख्येन । त्वम् । अहम् । त्वमहं सिना। त्वं च अहं च त्वमह (म.ए. साङ्केति. सि(तृ.ए ठगना
| SR No. | 010637 |
| Book Title | Sarasvatam Vyakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Shravak Bhimsinh Manek |
| Publisher | Shravak Bhimsinh Manek |
| Publication Year | 1891 |
| Total Pages | 601 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 22 MB |