Page Text
________________
पगम्यते सापापाततः । खानादावतदपेक्षतयैव तदुङ्गयात् । वासनावासितविज्ञानानामेव तत्र हेतु. ता स्टेति सर्वत्र तेषामेव हेतुता समुचिता । वासनावेष्टितैरेव पूर्वपूर्वविज्ञानरुत्तरोत्तरविज्ञानोत्पादे स्थिते मरणकालिक विज्ञानमप्यनपेतवासनतया विज्ञानान्तरमुत्पादयेदेव पश्चादपि । तबेदं मनोविज्ञानं विविधपासनाध्यासितं जन्मनः पूर्व मरणतः पवादनुबद्धसन्तानक्रममेवेत्यनाथनन्तं विज्ञानसन्तानमिति सिखम् । अतएव स्तनपानादिप्रवृत्त्युपपत्तिः।
आहब"मिबदेहाश्रितस्वेऽपि तद्विशेषानुसारतः। एकसन्ततिसम्बद्धं प्राच्यज्ञानं प्रबन्धवत् ॥ अपि च स्तनपानादावभिलाषे प्रवर्तते । उद्वेग उपघाते च सद्यो जन्ममृतामपि । तनामसंखवाभ्यासवासनाबलभाव्यसौ । तेषां विकल्परूपत्वाद्विकल्प इव सम्प्रति ॥ यभामसंस्तवाभ्यासवासनापरिपाकजः । विकल्पो वर्तते तेषां तत्प्रसिद्ध भवान्तरम् ॥"
इति [त. ५४३] या चेयं विज्ञानसन्ततेरनाद्यनन्तायाः काचिदेव वर्षशताधवधिरूपा मर्यादाव्यवस्था सैव परलोकः पूर्व इहेति च व्यवस्थाप्यते । न विज्ञानसन्ततेरन्यः परलोकः ।
माहच__ "काचिनियतमर्यादावस्थैव परिकीर्त्यते । तस्याश्चानाद्यनन्तायाः परः पूर्व इहेति चे"ति
[त. ५२३] तरात्म्यवादेपि परलोकव्यवस्थाया न काप्यनुपपत्तिः। यस्तु बन्धः क्लेशमलोपश्लेषलक्षणो रागादिकृतः पूर्वपूर्वकारणोपनिपातेनोत्तरोत्तरमनुक्षणमुत्पद्यमानोऽनुवर्तते स बन्धश्चित्तस्य । विद्यया तदपगमेन या निर्मलता चित्तस्य स मोक्षः ।
माहच
"कार्यकारणभूताश्च तत्राविद्यादयो मताः । बन्धस्तद्विगमादिष्टो मुक्तिनिर्मलता धियः॥" . "चित्तमेव हि संसारो रागादिलेशवासितम् । तदेव तैर्विनिर्मुक्तं भवान्त इति कथ्यते ॥"
[त. १८४] मनु चित्त नैकम् , प्रतिक्षणभङ्गुरं हि । किं तावता । यो बद्धो न मुक्तः सः, अन्यस्तु बद्धोऽन्यस्तु मुक्तः। सत्सम् । अनायनन्तेऽस्मिंश्चित्तसन्ताने अविद्यारागादिवासनावासितेभ्यः खखप्रत्ययेभ्यः पूर्वपूर्षेभ्यचित्तान्युत्तरोत्तराण्युत्पद्यन्ते क्लेशमयान्येव । लेशमयतेयं बन्ध उच्यते । यदा च दानादिकुशलपरम्परया प्रशानिष्पत्तिखदाऽविद्यावासनोच्छेदेनापगतक्लेशमलमत एव निर्मलं चित्तमुत्पद्यते पूर्वपूर्वप्रलोभ्यः, सेयं निर्मलता मुक्तिरुच्यते । तदेवं खखकारणक्रमोपनिपातनियतकार्यप्रवाहमनात्मक प्रतीत्यसमुत्पादमभ्युपगच्छतामन्यो बद्धोऽन्यो मुक इति तु न दूषणम् । यस्सैकः कर्ता मोका सातलेताषणम् । अहमिदं करोम्बनेनेदमनुभवामीति तु अमः । सन्तानैक्यारोपमूलकस्तु कमोपबहारोऽपि । तंव, अविद्यामूलकव्यवहारकृतमतात्विकं किमप्याश्रित्य येयमाशङ्का-कप. मेको पप्यतेपरल मुच्यते करोत्यिको भुढे चापर शति, सा भान्तानामेव । अत एव कृतनाशाहता.
| SR No. | 010566 |
| Book Title | Tattvasangraha 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Embar Krishnamacharya |
| Publisher | Central Library |
| Publication Year | 1926 |
| Total Pages | 832 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 57 MB |