________________
बड़-खतो भवन्ति, परतत भवन्ति । "चत्वारः प्रत्यया हेतुरालम्बनमनन्तरम् । तथैवाधिपतेयं ब"।
[माध्य. २.] • मैतदुपपद्यते । घटेत नाम तदा परेभ्यो भावानामुत्पादः । यदि प्रत्ययेषु परेषु भावानामुत्पादापूर्व सत्वं स्यात्, "न हि खभावो भावाना प्रत्ययादिषु विद्यते। अविद्यमाने खभावे परमावो न विद्यते" ।
[माध्य. २.] किष-विद्यमान्योयोरेव हि खपरविभागः। न च घटेत योगपचं बीजारयोः । "न हि खभावो भावानां प्रत्ययादिषु ( सत्खेव) वियते।
अविद्यमाने खे भावे परभावो न विद्यते" ॥ तत्परेभ्य उत्पाद इत्यसम्बद्धं वचः । किन"नैवासतो नैव सतः प्रत्ययोऽयस युज्यते । असतः प्रत्ययः कस्य सतश्च प्रत्ययेन किम्"।
[माध्य. २२] किष-यदि निवत्यो धर्मो निर्वतेत । अस्थायं निर्वर्तक इति भवेतुहेनुमद्विभागः। "न समासन सदसन धर्मो निवर्तते यदा । कथं निर्वतको हेतुः" ॥
[माध्य. २२ न हि सतो विद्यमानस्य निर्वर्तनम् । नाप्यसतोऽविद्यमानस्य निर्वर्तनं घटेत । नोभयात्मनः । परस्परविरोधात् । तस्मादविचारयतामापातसिद्धोऽयं प्रत्ययप्रत्ययिविभागो गन्धर्वनगरवत् । ये चामी स्कन्धादयः संस्कृतलक्षणा उच्यन्ते तेऽपि विचार्यमाणा निःखभावा एव भवन्ति । के खभावैरिमे संस्कृतलक्षणा उच्यन्ते । । उत्पादेन स्थित्वा भोन चेति चेत् , सोऽयमुत्पादः किं संस्कृत उतासंस्कृतः । 'यदि संस्कृत उत्पादकत्र युका त्रिलक्षणी' ।
[ माध्य.४] यधुत्पादस्योत्पादप्रसङ्गपरिहाराय'अथासंस्कृत उत्पादः (इष्यते ) कथं संस्कृतलक्षणम् ।
[ माध्य० ॥] भाकाशवदसंस्कृतस कयं संस्कृतखभावता । किश्वयथा यथा संस्कृतखभावतया प्रतीयमाना उत्पादस्थितिमा विचार्यन्ते तथा तथा विशीर्यन्ते नाम। "निरुध्यमानसोत्पत्तिन भावस्पोपपद्यते । यचानिरुध्यमानस्त स भावो नोपपद्यते" ॥
[माध्य. ५२]
१ परेन्यो भाव उत्पादः परभावः ।
युक्ता-खादिति शेषः। विवाणी-उत्पावलितिभङ्गाः ।
