________________
तत्वचिन्तामणौ
दाश्रगासिद्धिश्च । न च पक्षभिन्ने व्यभिचारो दोषः, व्यर्थविशेपणत्वात् सर्वोपसंहारप्रहत्तव्यासः माध्याभाववति साधनमित्यवगमादेव भङ्गात् ।। अथ सन्दिग्धसाध्यदृष्टान्ते सन्दिग्धानकान्तिकवत्पर व्यभिचारसंशयादनुमानमात्रोच्छेद इति, पक्षे साध्यसन्देहो
विषयकबाधनिश्चयोत्तरं तादृशोलिङ्गविशेष्यकः परामर्शः, पक्षवृत्तित्वाविषयकबाधनिश्चयोत्तरं स्मरणात्मकः तादृशलिङ्गविशेश्यकः परामी वा तचापि बाधज्ञानस्य पृथक्प्रतिबन्धकत्वावश्यकत्वाचेति बोध्यं । 'संभययोग्यत्वाभावेनेति पक्षे माध्य-तदभावनिश्चयाभावस्य संशययोग्यतात्वादिति भावः। ‘पक्षवाभावादाश्रयासिद्धिरिति पक्षत्वाभावरूपाश्रयामिद्धिरित्यर्थः, तथाशासकीर्णस्थलाभावाद्दाधज्ञानस्थानुमितिप्रतिबन्धकत्वे मानाभाव इति भावः । पूर्वोतव्यभिचारज्ञानस्य प्रतिबन्धकत्वरूपबाधकमुद्धरति, 'पति, व्यभिचारः' व्यभिचारज्ञानं, 'व्यर्थंति पचभिन्नत्वविशेषणस्य प्रतिबन्धकतायामप्रयोजकत्वादित्यर्थः, एतदेवोपपादयति, सति माध्याभाववत्तित्वसामान्याभावादिविषयकव्याप्तिबुद्धेरितार्थः, ‘अवगमादेवेति, एवकारोऽप्यर्थे, 'भङ्गात्' अनुत्पादात्। 'न चेति, 'अनुमानमाचोच्छेदइत्ययेणाषयः, 'दृष्टान्ने पक्षभिन्ने, पक्षवं प्रतिज्ञाविषयत्वं, 'अनुमानमाचोच्छेदः' संशयोत्तरकालौनानुमानमाचोच्छेदः, 'पक्ष इति, तथा फसवतात्पशौयव्यभिचारसंशयान्यव्यभिचारसंशय एव दोषः, व्यभिभारनिषयस्तु पक्षीयोऽपि प्रतिबन्धक इति भावः। यद्यप्यायोजकम
