________________
[ १८ 1
. अथासिद्धिसिद्धान्तः। उच्यते अश्रियासिद्धिः स्वरूपासिद्धिः व्याप्यत्वासिद्धिश्च प्रत्येकमेव दोषः प्रत्येकस्यं ज्ञानाद्भावनाखानुमितिप्रतिबन्धात् न तु विशिष्टाभावः परामर्शविषयाभावो वा व्यर्थविशेषणत्वात् तस्य ज्ञान
प्रथामिद्धिसिद्धान्तरहस्यं । 'ज्ञानादिति प्रत्यक्षादितो ज्ञानादित्यर्थः, तेनोभावनादिति मङ्गछते, एवमग्रेऽपि, 'विशिष्टाभाव इति व्याप्तिविशिष्टपक्षधर्मत्वाभावइत्यर्थः, एतच्च माध्यव्याप्यहेतमान्पक्षः इति पक्षविशेष्यकपरामर्थस्यैव हेतुतावादिना नव्यानां नयेन, माध्यव्याप्यत्वे मति पक्षवृत्तित्ववान् हेतुरिति परामर्शस्यापि हेतुत्वनये तु विशिष्टाभाववद्धेतरपि दोष इत्युक्तमधस्तात् । 'परामर्थविषयाभावो वेति परामर्थविषयप्रतियोगिकाभाववरूपेण व्यायादिप्रत्येकाभावो वेत्यर्थः, दोषइत्यनुषव्यते, व्यर्थविशेषणत्वात्' विभिष्टाभावत्वपरामर्शविषयप्रतियोगिकाभावत्वरूपस्य विशेषणस्य दूषकतायामप्रयोजकत्वात्, तेन रूपेण ज्ञानस्थाप्रतिबन्धकत्वादिति यावत् । नन्वेवं तद्र्येण ज्ञानादिसत्त्वेऽप्यनुमितिः थादित्यत पाह, 'तस्येति, प्रकारित्वं षष्ट्यर्थः, नद्रपेण ज्ञानमुद्भावनच्च 'अनुमितिप्रतिबन्धात् विनापौति योजना, यत्र मानुमितिप्रतिबन्धस्तत्रापि तत्प्रकारकज्ञानमुद्भावनच तिष्ठतीत्यर्थः, तथाच तद्रूपेण ज्ञानादिसत्त्वेऽनुमिताविष्टापत्तिरिति भावः ।।
