________________
(
6 )
अथासिद्धिपूर्वपक्षः। असिद्धिस्तु न व्याप्ति-पक्षधर्माताविरहः, प्रत्येकमननुगमात्। अथ प्रत्येकाभावेऽनुगतोव्याप्ति-पक्षधर्माताविशिष्टाभावोऽसिद्धिः, यद्यपि विशिष्टस्यान्यत्वे प्रत्येकाभावाव्याप्तिरपसिद्धान्तश्च अनन्यत्वे प्रत्येकाभाव
अथामिद्धिपूर्वपक्षरहस्यं । 'व्याप्तौति, तथाच व्याप्ति-पक्षधर्मत्वाभाववान् हेतुरसिद्ध इति भावः । अत्र घटो द्रव्यं मत्त्वादित्यादौ १) व्याप्यत्वामिद्धेः संग्रहाय व्याप्यत्वस्य, अयोगोलकं वहिमत् धमादित्यादौ स्वरूपासिद्धेः संग्रहाय च पक्षधर्मत्वस्य प्रवेशः, व्याप्तिश्च माध्याभाववदवृत्तित्वे मति माध्यमामानाधिकरण्यरूपा ग्राह्या न तु हेतुव्यापकमाध्यमामानाधिकरण्यरूपा द्रव्यं सत्त्वादित्यादिमाध्यव्याप्यत्वामिद्धिम्यले तदप्रसिद्मा(२) असम्भवापत्तेः । पक्षधर्मत्वञ्च हेतुतावच्छेदकसम्बन्धेन पक्षवृत्तित्वं तेन हृदो वहिमान् धमादित्यादौ स्वरूपासिद्धे कालिकादिसम्बन्धेन हेतोः पक्षवृत्तित्वेऽपि न पतिः । व्याप्ति-पक्षधर्मत्वयोः प्रत्येकाभावद्वयमसिद्धिः व्याप्तिविशिष्टपक्षधर्मत्वाभावो वा प्राद्ये पाह, 'प्रत्येकमिति प्रत्येकाभावस्येत्यर्थः, 'अननुगमात्' सर्वामिद्धामाधारणत्वात्,
(१) जलदो वक्रिमान् धमादित्यादाविति ख•, ग. | (२) सत्त्वसमानाधिकरणाभावाप्रतियोगिद्रव्यत्वसामानाधिकरण्यापसिहोत्यर्थः।
113
