________________
तत्त्वचिन्तामणे
अथ सव्यभिचारसिद्धान्तः । उच्यते। उभयकोव्युपस्थापकतावच्छेदकरूपवत्वं तत्वं विरुद्धान्यपक्षत्तित्वे सत्यनुमितिविरोधिसम्बन्धाव्यात्तिवा) तच्च साधारणत्वादि तेनैव रूपेण ज्ञातस्य प्रतिबन्धकत्वात् परस्य तथैवोद्भावनाच लक्षणानुरोधेन प्रत्येकमेव हेत्वाभासत्वम्। यहा साध्यवन्माच
अथ सव्यभिचारसिद्धान्तरहस्यं । दूषणोपयिक एव विभाजक इति नियमानभ्युपगमेनाह, 'उभयेति प्रकृतमाध्यसन्देहजनिका या कोट्युपस्थितिः तजनकतावच्छेदकरूपवत्त्वमित्यर्थः, प्रहते तादृशजनकतावच्छेदकं साधारणत्वादि तदादाय लक्षणसमन्वयः, कोश्युपस्थापकतावच्छेदकानुवृत्तत्वादिरूपमादाय धूमेऽतिव्याप्तिवारणय साध्यसन्देहजनकान्नं । 'विरुद्धान्येति, विरुद्ध-स्वरूपामिद्ध्योरिणाय विरुद्धान्यपक्षवृत्तित्वे मतीत्युक्तं, तदर्थस्तु पक्षवृत्तित्व-माध्यमामानाधिकरण्यग्रहाविरोधित्वं तेन स्वरूपामिद्धि-विरोधसङ्कीर्ण नाव्याप्तिः। अन्यत्सर्वं पूर्ववत्। 'तच्च' उभयकोयुपस्थापकतावच्छेदकरूपञ्च, 'तेन रूपेण' माधारणत्वादिरूपेण, 'तथैव' साधारणत्वादिरूपेणैव, ‘लक्षणेति हेत्वाभासस्य विरोधिविषयत्वघटितपक्षणानुरोधेनेत्यर्थः । ज्ञायमानं सद्यदनुमितिप्रतिबन्धक नह्वेषाभासत्वमित्याद्यनुरोधेनेत्यर्थः, इत्यन्ये । 'यदेति, अत्रापि पूर्ववत्(१) अनुमितिविरोधिसम्बन्धास्याडतिर्वा पनैकान्तिकत्वमिति ग ।
