________________
तत्त्वचिन्तामणौ
अनुमितिहेतुजानकारणधूमवत्वादितिशब्दजन्यज्ञानवृत्तिप्रतिज्ञादिजन्यज्ञानावृत्तिजातियोगिज्ञानज. नकवाक्यत्वं हेतुत्वमित्यन्ये, जाति विना केन रूपेण तदाकाहादि-तात्पर्यादिमती या पञ्चमौ तदन्तलाक्षणिकपदवत्त्वस्य विवक्षितत्वात् तथाच धूमादालोकवान् पर्वतोवहिमानित्यादिप्रतिज्ञायां नातिव्याप्तिः तत्रत्यपञ्चम्याः प्रकृतमाध्यतात्पर्य्यक यदहिपदं तदाकाक्षाद्यभावात् एवं धूमावहिमतः मधर्मा पर्वतो वजिमान् धूमादित्यादौ नातिव्याप्तिः तत्र तादृशविशिष्टपक्षविशेष्यकमाध्यप्रकारकान्वयबोधजनकाकाङ्क्षादिमत् यत्प्रकृतमाध्यतात्पर्य्यक पदं चरमवक्षिपदं तदाकाङ्क्षादिमत्त्वस्य पञ्चम्या प्रभावादिति भावः ।
'अनुमितीत्यादि, उदाहरणदिप्रयोज्यजातेरिणाय वृत्त्यन्तं जातिविशेषणं, परार्थानुमितिहेतुभूतं यच्छाब्दज्ञानं तत्कारणोभूतस्य धमवत्त्वादिति शब्दस्य जन्यज्ञाने वर्तमानेति तदर्थः, न्यायजन्यज्ञानविधुरस्य चेत्रादिशरौरविशेषस्य प्रयोज्याया धूमवत्त्वादित्यादिशाब्दधौवृत्तिजातेारणय 'कारणन्तं, अवयवजन्यस्यैव गाब्दस्य परार्थस्थलौयानुमितिहेतुत्वान्नातिव्याप्तिरित्यभिमानः। मत्ता-शाब्दत्वादेर्वारणाय 'प्रतिज्ञादिजन्यज्ञानावृत्तौति प्रतिज्ञोदाहरणदेरेकैकमाचं निवेश्यं न तु समुदायोवैयर्थ्यात्। वस्तुतस्तु एतदनिसमवेतताक्त्यसमवेतधर्मवत्त्वमर्थः, तड्यक्रेतयनेच लाभाय वृत्त्यवृत्त्यन्तद्वयमिति, एतेन प्रतिज्ञात्वादिप्रवेशे प्रतिज्ञात्वस्याप्येतन्मते हेतृत्वघटितलापत्या प्रात्माश्रयापत्तिरिति दूषणं निरस्तं, मतं दूषयति, 'जाति
