________________
५१८
तत्वचिन्तामो
ग्रहार्थ मामान्यलक्षणप्रत्यासत्त्युपादानमफलं स्यात, दृश्यते च परम्परासम्बन्धज्ञानं विना जातिव्याप्तिम
हेतौ व्याप्तिप्रकारकज्ञानानन्तरं, 'विशिष्टवैभिव्यज्ञान' व्याप्तिविभि
निरूपितवैशिष्यज्ञानं, तथाच वहिव्याप्यो धूम इत्याकारकज्ञानोप्तरोत्पत्र वहिव्याप्यधूमवान् पर्वतरत्याकारकं पचविशेष्यक-व्याप्तिविभिष्टवैशिष्यावगाहिजानं हतीयलिङ्गपरामर्श इति भावः । 'वाशब्दचाथै, विनिगमनाविरहेण व्याप्यविशेष्यक-पक्षविशेष्यकयोरेव परामर्शयोरनुमितिहेतुत्वादिति सम्प्रदायविदः, तत्वं पुनरस्मात्कृतसिद्धान्तरहस्येऽनुसन्धेयं । न चानयोः परामर्शयोस्तुतीयत्वं कथमिति वाच्य। श्रादौ वहिव्याप्तिरिति विशेषणैतव्याप्तिस्मरण ततो वहिव्याप्यो धूम इति धूमे व्याप्तिविशिष्टज्ञानं विशेषणज्ञानस्य विशिष्टबुद्धौ हेतुत्वात् ततस्तृतौयक्षणे अनयोरुत्पत्तिः विशिष्टाधिकरणकवैशिष्बुद्धौ विशेष्यतावच्छेदकप्रकारकज्ञानस्य विशिष्टनिरूपितवैभियबुद्धौ च विशेषणतावच्छेदकप्रकारकज्ञानस्य हेतुत्वादिति रौत्या हतौयत्वात्। एतस्य न सार्वत्रिकत्वं क्वचित् प्रथमद्वितीयक्षणयोरपि तादृशपरामर्शयोरुत्पत्तिमम्भवात् ।
प्राञ्चस्तु ‘पञ्चधर्म' पक्षवृत्तित्वविशिष्टे, 'याप्तिविशिष्टज्ञान' व्याप्तिप्रकारकज्ञानं, तथाच पर्वतवृत्तिधूमो वहिन्याप्य इत्याकारक पवृत्तित्वविशिष्टे व्याप्तिप्रकारकं ज्ञानं बतौयलिङ्गापरामर्श इति भावः, षं पूर्ववत् । न चास्य बतौयत्वं कुत इति वाच्च। श्रादौ पर्वतवृत्तिवप्रकारेण धूमज्ञानं ततो व्याप्तिस्मरणं ततः पर्वतवृत्तिक
