________________
खातिवादः।
केचित्तु प्रतियोग्यसमानाधिकरणेत्यन्ताभावविशेषणं । न वं कपिसंयोगी एतदृक्षत्वादित्यादावव्याप्तिस्तदवस्था संयोगी सत्त्वादित्यादावतिव्याप्तिवारणाय सामानाधिकरण्यस्थाव्याप्यवृत्तित्वान्धुपगमावश्यकतया हेतुसमानाधिकरणकपिसंयोगाभावस्थापि गुणदौ प्रतियोग्यसमानाधिकरणत्वादिति वाच्यं । खप्रतियोग्यमामानाधिकरण्यविभिष्टेऽभावे हेत्वधिकरणवृत्तिताया विवक्षितत्वादित्याः । तदमत् विशिष्टस्थानतिरिक्ततया गुणाद्यन्यत्वविशिष्टमत्ताया गुणादिवृत्तित्ववत्प्रतियोगिसामानाधिकरण्याभावविशिष्टकपिसंयोगाभावस्थापि एतदृक्षवृत्तित्वात् । न च हेत्वधिकरणवच्छेदेन प्रतियोगिमामानाधिकरण्यसामान्याभाववत्वं विवक्षितमेतलाभायैव च हेतुसमानाधिकरणमिति वाच्छं। कुसृष्टिकल्पनापत्तेः । वस्तुतस्तु प्रतियोग्यममानाधिकरणत्वं न प्रतियोग्यधिकरणवृत्तित्वाभावः सत्तायां गुणे न संयोगाभावप्रतियोगिमामानाधिकरण्यमिति प्रतौतेर्गुणदौ मत्तानिष्ठतादृशसमानाधिकरणत्वस्थावच्छेदकतासम्बन्धेनाभावविषयकतथा सामानाधिकरण्यस्याव्याप्यवृत्तिवे मानाभावेन संयोगौ सत्यादित्यादावतिव्याप्तः, किन्तु प्रतियोग्यनधिकरणे येन केनापि सम्बन्धेन वर्तमानत्वं तदपि हेतु विशेषणं न तु अभावविशेषणं कपिमयोगी एतदक्षत्वादित्यादावव्याप्तेस्तादवस्थ्यात् हेतुसमानाधिकरणकपिसंयोगाभावस्थापि प्रतियोग्यनधिकरणगुणादिवृत्तित्वात्, विशिष्टस्यानतिरिकतया प्रतियोग्यनधिकरणकृत्तित्वविशिष्टस्थाभावस्य हेत्वधिकरणवृत्तिताविवक्षणेऽप्यऽनिस्तारात्। न च निरुक्तप्रतियोग्यनधिकरपतित्वस्य हेतुविशेषणत्वेऽपि वरव्याप्यवृत्तितया वकिमान् धूमा
