________________
श्रीसूत्रकृ ताङ्गचूर्णिः
॥ ३५ ॥
आह- ननु प्रत्यक्षविरुद्धमिदं यत्समुदयोपलभ्य चेतनानुमानमस्ति भवत एव हि प्रत्यक्षमिदं भूतचैतन्यं, प्रति ज्ञानं मनोभावाद, भूतविशिष्टमात्रे पुद्गलानामेव तदात्मकानामविप्रतिपतेः, आह-न भूतसमुदयस्य चैतन्यमिति, किमनुमानमुच्यते -भूतेंद्रियातिरिक्तः संचेतयिता तदुपलब्धार्थानुस्मरणात्, यो हि यैरुपलब्धानर्थानेकोऽनुस्मरति स तेभ्योऽन्यो दृष्टः, यथा गवाक्षैरुपलव्धानर्थाननुस्मरन् तेभ्यो देवदत्तः, यश्च यतो नान्यो नासावेको नेकोपलब्धानामर्थानामनुस्मर्त्ता यथा ततो विज्ञानं, इतचेन्द्रियातिरिक्तो विज्ञाता तदुपलब्धार्थानुस्मरणात्, यो हि यदुपलब्धानामर्थानामनुस्मर्त्ता स तेभ्योऽन्यो दृष्टः, यथा गवाक्षोपलब्धानामर्थानामिवाक्षीपरमेऽपि देवदत्तः, अनुस्मरति चायमात्मा अंधत्र धिरादिकाले पंचेद्रियोपलब्धानर्थान्, ततः स तेभ्योऽर्थान्तरमिति, व्यतिरेकः पूर्ववत्, इतवेंद्रियातिरिक्तो विज्ञाता, तद्व्यापारेऽप्यनुपलंभतो, यो हि यद्व्यापारेऽपि यदुपलब्धानर्थान्नोपलभते स तेभ्योऽतिरिक्त एव दृष्टः, यथोपविष्ठगवाक्षोऽपि न दर्शनानुपयुक्तस्तेभ्यो देवदत्तः, इमं पुण णिज्जुत्तीए उत्तरं भण्णति-पंचण्डं संयोगे अण्णगुणाणं च | चेयणादिगुणो । पंचिंदियठाणाणं ण अण्णमुणियं मुणति अण्णो ||३३|| असंख्या ईश्वरकारणिका वैदिका वैशेषिका अनमिगृहीता मिध्यादृष्टयश्च गृहस्थाः सर्वेऽपि भौतिकं शरीरं वर्णयंति, तेषां पुनर्भूतव्यतिरिक्त आत्मा नास्ति तत् जुत्ता पंचमहद्भूतिया, अयमन्यो मिथ्यादर्शन विकल्पः, ये तत्र केचिदेकात्मकं जगदिच्छंति, तत्र केपांचिद्विष्णुः कर्त्ता केपांचिन्महेश्वरः, स हि तत् कृत्वा जगत् पुनः संक्षिपति, ते पुर्यनदा परैश्चोद्यते कथमेकात्मकं विलक्षणं च जगदिति, इति चोदिता बने जहा य पुढवी भूते (धू भे) सिलोगो |||९|| यथेति येन प्रकारेण पृथिव्येव स्तूपो तत्पुरुषसमासः स एक एव स्तूपो नानात्वेन दृश्यते, तद्यथा- निम्नोन्नतसरित्समुद्रोद| शर्करा सितागृहाद रिप्रभृतिभिर्विशेषैर्विशिष्टोऽपि पृथिवीत्वेन व्यतिरिक्तो दृश्यते, अथवा एको मृत्पिडकारोपितः शिवकस्तूपच्छन्न
CLIC
पंचमहा भूतिकाः
॥ ३५
