________________
-
श्रीदनवैकालिकसूत्रे (किञ्च विधिप्रपाग्रन्थे चारित्रातिचारप्रायश्चित्ताधिकारे मुखवत्रिकामन्तरेण भाषणनिषेधः प्रतिपादितः ।।
किञ्च पूर्वोक्तदिशा पटकायविराधकस्य तद्विराधनावर्जनपरकभगवदामामादोषप्रसङ्गः।
। तथा च सति अविधिविधान, ततो मिथ्यात्वं, तस्माचारित्रविराधना, ततश्च दीघसंसारित्वं प्रपद्येत, अत एवाऽऽजाभङ्गकर्तुगुरुतरमायवित्तं प्रदर्शितम् ।
उक्तं हि वृहत्कल्पभाष्ये"अवराहे लहुगयरो, आणाभंगंमि गुरुतरो किहणु। आणाए चिय चरणं, तभंगे किं न भग्गं तु ? ॥१॥” इति।
सर्वमेव चारित्रं भगवदाज्ञायामेव व्यवस्थितम् , अतस्तो मूलोत्तरगुणादिक वस्तु किं न भग्नम् ? अपि तु सर्वमपि भन्ममिति हेतोस्तत्र गुरुतरप्रायश्चित्तं युक्तमे
फिर 'विधिप्रपा' नामके अन्यमें भी चारित्रके अतिचारोंका प्रायश्चित्त कहते समय मुखवत्रिकाके विना बोलनेका स्पष्ट निषेध किया गया है। -तथा-पूर्वोक्त रीतिसे षट्कायकी विराधना करनेवालेको भगवानकी "षटकायकी विराधनाका त्याग करना" इस आज्ञाके भंग करनेका दोष लगता है। यह दोष लगनेसे अविधिका विधान, अविधिका विधान करनेसे मिथ्यात्व, मिथ्यात्वसे चारित्रकी विराधना और चारित्रकी विराधनासे दीर्घसंसारित्वकी प्राप्ति होती है। इसीसे आज्ञाभंगका गुरुतर मायश्चित्त लगता है।
वृहत्कल्पभाष्यमें कहा है-"अवराहे” इत्यादि,
समस्त चारित्र भगवानकी आज्ञामें ही है। भगवानकी आज्ञाका भंग होने पर मूलगुण उत्तरगुण आदि सभी नष्ट हो जाते हैं । अतः
વલી “વિધિપ્રા” નામના ગ્રન્થમાં પણ ચારિત્રનાં અતિચારોની શક્તિના પ્રકરણમાં મુખવસ્ત્રિકા વગર બેલવાને નિષેધ કર્યું છે!
તથા–પૂર્વોક્ત રીતિથી ષયની વિરાધના કરનારને ભગવાનની “ષટ્રાયની વિરાધનાને ત્યાગ કરે” આ આજ્ઞાને ભ ગ કરવાને દોષ લાગે છે આ દોષ લાગવાથી અવિધિનું વિધાન, અવિધિ-વિધાનથી મિથ્યાત્વ, મિથ્યાત્વથી ચારિત્રની વિરાધના અને ચારિત્રની વિરાધનાથી દીર્ઘ સંસારિત્વની પ્રાપ્તિ થાય છે. એથી આજ્ઞાભાગનું ગુરૂતર પ્રાયશ્ચિત્ત લાગે છે
४८५माध्यमा यु छ- 'अवराहे त्याहि.
સમસ્ત ચારિત્ર ભગવાનની આજ્ઞામાં જ રહેલું છે. ભગવાનની આજ્ઞાને ભંગ થવાથી મૂળગુણ ઉત્તરગુણ આદિ બધું નષ્ટ થઈ જાય છે. તેથી આજ્ઞા
