________________
२६
-
श्रीदशवकालिकमले किञ्च-अन्तकृद्दशाङ्गपप्ठे वर्गेऽतिमुक्ताख्ये पञ्चदशाध्ययने
"तए णं अइमुत्ते कुमारे भगवं गोयम एवं वयासी-एह णं भंते ! तुम्भे जाणं अहं तुम्भं भिक्खं दवावेमि त्ति कटु भगवं गोयमं अंगुलीए गेण्हइ, गिण्हित्ता जेणेव सए गेहे तेणेव उवागए" इत्यभिहितम् । ... तत्र भिक्षाचर्या गतस्य गौतमस्वामिनो भिक्षापात्रधारणमतिवद्धैकहस्तारणलित्वं सुतरामेव सिद्धम् । इतरस्य तु करस्यागुलौ अतिमुक्तकुमारेण गृहीतायां सत्यां तस्य भगवतो गौतमस्वामिनो हस्तेन मुखोपरि मुखवत्रिकाधारणं नोपपद्यते, सूक्ष्मव्यापिसम्पातिमजीवसचित्तरजाप्रवेशादिवारणाय तदानीमपि मुखवत्रिकाधारणमावश्यकमेव ।
किश्वावश्यके 'इच्छामि खमासमणो ! वंदिलं' इत्यादि-क्षमाश्रमण
अन्तकृतदशागके ६ वर्गमें 'अतिमुक्त' शीर्षक पन्द्रहवें अध्ययनमें कहा है-"तए णं इत्यादि । ____ इस कथनसे भिक्षाचरी (गोचरी) के लिए- गये हुवे गौतमस्वामीने हाथमें भिक्षाका पात्र लिया था, यह यात स्वयं सिद्ध है और दूसरे हाथ की अंगुली अतिमुक्त कुमारने पकड़ ली थी। इस प्रकार जब दोनों हाथ गौतमस्वामीके रुंधे हुए थे तो मुखस्त्रिका नहीं रही होगी। किन्तु सूक्ष्म, व्यापी, संपातिम जीव तथा सचित्त रजका प्रवेश रोकनेके लिए मुखवत्रिकाकी उस समय भी आवश्यकता थी।
आवश्यक मूत्रमें “इच्छामि खमासमणो! वंदिउं" इत्यादि क्षमा
मन्तYEinना ६ मा 'अविमुक्त' ५४ ५२मा मध्ययनमा ४ , 'तए थे' त्या
આ કથન મુજબ શિક્ષાચરી (ગોચરી) ને માટે ગએલા ગૌતમ સ્વામીએ હાથમાં શિક્ષાનું પાત્ર લીધું હતું એ વાત સ્વયંસિદ્ધ છે અને બીજા હાથની આંગળી અતિમુક્ત કુમારે પકડી લીધી હતી એ પ્રકારે જે ગૌતમ સ્વામીના બેઉ હાથ રોકાઈ ગયા હતાં, તે તે વખતે હાથવટે મુખત્રિકા મુખ પર કેવી રીતે રાખી હોય? કિન્તુ સૂમ. વ્યાપી, સંપતિમ છે તથા સચિત્ત રજને પ્રદે, રોકવાને માટે એ સમયે પણ મુખત્રિકાની આવશ્યક્તા હતી.
मावस्य-सूत्रमा 'इच्छामि खमासमणो वंदिउं' त्या सामान
