Page Text
________________
तपार्थविवरणदार्थदीपिका । -कत्तरि निष्पन्नस्य शुद्धपदस्यैव, कर्तृत्वप्रतिपादनप्रत्यलयेन तेनाभिहितस्य कर्तृत्वस्य तृतीयाया अनभि- . हितकर्तृत्वकरणत्वार्थसमुद्तायाः,प्रतिपादयितुमशक्तेः, न च शुद्धि नादभिन्नैव कथञ्चित्सैव धातुना शुद्धि-क्रियात्वेन रूपेण प्रतिपाद्यते, भावार्थकप्रत्ययेन, तु स्वरूपत्वेनेति भावार्थनिप्पन्नस्य शुद्धपदस्य कर्तृत्वानभिधायकत्वेन. तृतीया कर्तृत्वे उपपनैवेति वाच्यम् , यथा हि शुद्धिक्रिया कथञ्चिज्ञानादाभिन्ना तथा - प्रातिक्रियापीति तदभिन्नाभिन्नस्य तदमिन्नत्वमिति शुद्धक्रियाऽभिन्नज्ञानाऽभिन्नायाः प्रामिक्रियायाः शुद्धक्रियाऽभिन्नत्वेन शुद्धिक्रियाकर्तृत्वस्य तृतीयया प्रतिपादने प्रतिक्रियाकर्तृत्वमपि तया प्रतिपादितमिति तत्प्रतिपादकस्याप्नोतीत्याख्यातस्यानुपपत्तिः । न चाप्नोतीत्यनेनातिक्रियाया विशेष्यत्वेन कर्तत्वं प्रतिपाद्यते, सम्यग्दर्शनशुद्धमित्यनेन च शुद्धिक्रियाया विशेषणत्वेनेति नानुपपत्तिरिति वाच्यम्, एवं 'सति चैत्रेण पचति चैत्र इत्यपि प्रयोगः स्यात् । न च तत्र कर्तेक एवेति तन्निरूपितवृत्तित्वेन कर्तृत्वस्य ज्ञाने
.
तोरिति । ननूतदोपदिकर्मकान्छुध्धातोः कतरिक्तप्रत्ययो न स्वीक्रियते, कि भाव, तथा च कतरनभिहितत्वेन सम्यग्दर्शनरूपकर्तृपदातृतीयोपपनैव, यथा चोपपत्तिस्तथाऽऽशय निरस्यति-जप शुद्धिरिति । न चेत्यस्य वाच्यमित्यनेनान्वयः, शुध्धातोर्भावार्थे कृत्प्रत्यये । -सति शुद्धधात्वर्थो भाव इति तल्लक्षणाद् य एव शुद्धिरूपोऽर्थश्शुधंधातोरस एव कृदन्तशुद्धपदस्थेति तस्य शुध्यात्वर्यशुद्धिरूपस्य . प्रातिपदिकार्थत्वेन निपातातिरिक्तनामार्थद्वयोरभेदातिरिक्तरसम्बन्धोऽव्युत्पन्न इति नियमेन ज्ञानरूपप्रातिपदिकार्थेऽभेदसम्बन्धेनैवाऽन्वयसम्भवतीति प्रतिपादनीय शुद्धिज्ञानादभिवेत्युतिः।
,
, . न चोक्तव्युत्पत्तौ किम्प्रमाणमिति बाध्य, भेदसंसर्गावच्छिन्ननामार्थनिष्ठप्रकारतानिरूपितविशेष्यतासम्बन्धेन शाब्दबुद्धित्वावच्छिन्नं प्रति विशेष्यतासम्बन्धेन प्रत्ययजन्योपस्थितिः कारणमिति कार्यकारणभावस्यैव प्रमाणत्वात् , अत एव राज्ञः पुरुष इत्यत्र भेदसम्बन्धावच्छिन्नप्रकारतानिरूपितविशेष्यतासम्बन्धेन शाब्दबुद्धौ विशेष्यतासम्बन्धेन ङस्प्रत्ययजन्योपस्थितेः कारणत्वा संसर्गको बोधो भवति, न हि भवति राजा पुरुष इत्यत्र ताशो वोधः । भेदसंसर्गकवोधे उस्प्रत्ययजन्योपस्थितेः कारणीभूताया अत्राऽभावात् । निषेधे हेतुमाह-यथा हीत्यादि-तृतीययेति । सम्यग्दर्शनेनेति तृतीययेत्यर्थः, तया नृतीयया । न चाप्नोतीयादिनाऽशय तनिषेधति एवं सतीत्यादिना । . .... - .चत्रेण पचति चैत्र इत्यपि प्रयोग यादिति पत्रकर्तृकपाकानुकूल कृतिमा चत्र इति प्रयोगार्थः । पुनरप्याशङ्कते-न च तत्रेत्यादिना । तत्र चैत्रेण पचति चैत्र इत्यत्र । सोयगत एवेति चैत्रेणेत्यनेन स्वनिरूपिरावृत्तित्वसम्बन्धन चैत्रविशिधा कृतिरिति ज्ञाने સંત ઋતિમાનું વૈવ કર્ધા જ્ઞાન સટ્ટાતનેતિ જ્યાશ્રયતા મૈત્રીવ્રત પતિ જુવર્ય५. Hawa Yaतीत्याख्यातेन कर्तृत्वभानं नोपयुक्तमितिभावः । तनिषेधे हेतुमाह- -
| SR No. | 010492 |
| Book Title | Tattvarthadhigama Sutra |
| Original Sutra Author | Umaswati, Umaswami |
| Author | Vijaydarshansuri, Yashovijay |
| Publisher | Motiji Kapurchand Tarachand |
| Publication Year | 1955 |
| Total Pages | 472 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth |
| File Size | 35 MB |